De afgelopen vijftig jaar is Amersfoort verdubbeld in omvang en de forenzenstad voor midden- en oost-Nederland geworden. Dat brengt nieuwe puzzels met zich mee, vertelt burgemeester Lucas Bolsius. Dit is het laatste artikel waarin journalist Janneke Juffermans als buitenstaander op zoek gaat naar wat Amersfoort Amersfoort maakt.
In de zoektocht naar Wat Amersfoort Amersfoort maakt kunnen we uiteraard niet om de burgemeester van de stad heen. Lucas Bolsius bewoont de stad al twaalf jaar met zijn gezin van vier kinderen. “We groeien als gezin mee met de stad,” zegt hij daarover. “Alles is goed bereikbaar, we hebben zowel een leuke binnenstad als de hei van Leusden of het polderlandschap. De natuur is ook heel aantrekkelijk.”
Groei van de stad
Maar net als veel Amersfoorters is hij niet in Amersfoort geboren, hij komt uit Den Haag. Voor jonge gezinnen, zoals dat van hemzelf destijds, is Amersfoort een interessante plek om zich te vestigen en bijvoorbeeld te werken in Utrecht of Amsterdam. De stad is de afgelopen veertig à vijftig jaar in inwonersaantal verdubbeld. Amersfoort telt nu 160.000 inwoners. Bolsius: “We zitten nu in de top 15 van grotere gemeenten van Nederland en is qua omvang vergelijkbaar met provinciale hoofdsteden.”
En dat brengt nogal wat ontwikkelingen teweeg, vertelt Bolsius: “Amersfoort is bijvoorbeeld door de Koning bezocht met Koningsdag. Het zelfvertrouwen van Amersfoort heeft daardoor een enorme boost gekregen.” De stad is, zo licht Bolsius toe, steeds meer een onderdeel van de Randstad geworden. De centrumfunctie van de stad voor de regio heeft zich sterk ontwikkeld.
Druk op de beschikbare ruimte
Met die bevolkingsgroei van de stad is overigens ook de bevolkingssamenstelling veranderd. Meer dan 40 procent van de Amersfoorters is hoogopgeleid. De stad zit daarmee ruim 11 procent boven het landelijk gemiddelde, blijkt uit cijfers van het CBS uit 2019. Het is bovendien dé forenzenstad voor het midden en het oosten van het land geworden. Aan de ene kant wíl Amersfoort ook meedoen en belangrijk zijn, aan de andere kant brengt dat steeds meer complexe puzzels met zich mee.
Krapte blijkt een terugkerend thema te zijn in de uitdagingen die de burgemeester heeft. Zo is inmiddels ook in Amersfoort, net als in andere steden, de woningmarkt oververhit geraakt. Sommige bewoners komen daardoor nauwelijks in aanmerking voor een woning. Bolsius ziet het als zijn grootste taak om alle sociale lagen en groepen in de stad vertegenwoordigd te hebben en te kunnen huisvesten en werk of opleiding te kunnen bieden.
Bolsius: “Sommigen vinden een woning buiten de stad, zoals in Barneveld of Nijkerk. Maar tegelijkertijd moeten we het aantal woningen op een hoger peil brengen. Die ambitie hebben we ook, met ongeveer 1000 nieuwe woningen per jaar. Momenteel moeten mensen 8 tot 10 jaar wachten op een sociale huurwoning.”
Het feit dat mensen buiten de stad gaan wonen, dat ze deels forenzen of komen om de bloemen buiten te zetten, al die ontwikkelingen zetten bovendien druk op de bereikbaarheid, via het OV en de weg.
Hoe houdt Amersfoort jongeren vast?
En hoewel veel mensen Amersfoort vinden om te (koop)wonen of alleen om te werken, blijkt een belangrijke groep de stad te verlaten: de achttienplussers. Onder andere omdat er behalve de opleiding fysiotherapie geen universiteiten en hogescholen zijn. Jongeren vinden volgens Bolsius ook dat er te weinig te doen is in Amersfoort.
Dat moet veranderen, denkt hij. “Een stad hoort een evenwichtige samenstelling te hebben waarin alle lagen van de bevolking vertegenwoordigd zijn.” De ambitie om jongeren binnen te houden wordt deels al op een natuurlijke manier vervuld. “Wat we nu zien is dat de druk op de kamermarkt elders zo hoog is, dat jongeren weer meer thuis blijven wonen, al dan niet uit eigen keuze, terwijl ze een studie in een andere stad volgen. Ook de effecten van corona waar ‘plaats onafhankelijk werken of studeren’ normaler werd kunnen hierin meespelen.”
Een andere manier zou zijn om weer meer opleidingen naar Amersfoort te halen. Maar daarbij lijkt Amersfoort in onderhandelingen hierover met Utrecht steeds het onderspit te delven, blijkt uit onderzoek van Nico Meijer voor De Stadsbron.
Toch vooral trots
Toch benadrukt Bolsius dat hij vooral heel positief is over Amersfoort. “Amersfoort is een stad waar je je talent mag ontwikkelen. Het heeft een relatief jonge bevolking met veel gezinnen en dat leidt tot enorme veel mogelijkheden voor jongeren om zich te ontwikkelen. Maar in Amersfoort is het voor alle generaties interessant om je te kunnen ontwikkelen.”
Hij noemt het bedrijfsleven, dat zich volgens hem graag in de stad vestigt, de hoogopgeleide bevolking en de graagte waarmee artiesten en creatieve mensen de stad als woonplaats kiezen. Dat talent in Amersfoort leidt ook steeds vaker tot resultaat. “We lopen niet meer achter ten opzichte van grote steden. Wist je dat de atlete Femke Bol uit Amersfoort komt?”
De bevolkingsgroei van Amersfoort zet nog wel even door. De verwachting is dat in 2035 173.600 mensen in de stad wonen. Dat betekent dat de gemeente voorlopig nog zijn handen vol heeft aan de beschreven druk op de stad. Maar na 2035 zet de daling in, net als in de rest van Nederland. Dan is de enorme groei van Amersfoort waarschijnlijk voorgoed verleden tijd.