Dinsdag 12 september nam de raad een uniek besluit om in te stemmen met een referendum. Uniek omdat dit het tweede referendum is in de gemeente Amersfoort en we ver terug moeten in de tijd voor het eerste referendum. Maar na dit besluit komt natuurlijk de volgende vraag: “Wat zijn de kosten, en wie gaat dat betalen?”.
Eerste raming
In de vergadering van 4 juli 2023 waarin de raad instemt met het inleidend verzoek referendum komt het college met een reactie. In deze reactie -die vooral gelezen moet worden als een laatste ultieme poging om de raad over te halen niet in te stemmen- worden ook de directe en indirecte kosten van het referendum geraamd.
In deze raming (uitgegaan van de ervaringen van de laatste verkiezingen) wordt uitgegaan van 400.000 tot 550.000 euro voor de gemeentelijke organisatie. Het grote verschil tussen beide bedragen wordt veroorzaakt door het aantal stemlocaties. Het bedrag van 550.000 euro wordt geraamd voor het zelfde aantal stemlocaties als bij reguliere verkiezingen, terwijl het bedrag van 400.000 euro een raming is bij een lager aantal stemlocaties.
Waarom dit zo expliciet vermeld wordt, is onbekend, maar past volledig in het beschrijven van een doemscenario bij het doorgaan van het referendum. Immers waarom zou je bij een referendum van minder stemlocaties uitgaan dan bij normale verkiezingen? Uitgangspunt is toch de bereikbaarheid voor alle burgers?
Naast deze kosten zijn er ook nog kosten voor de voorlichting. Deze worden geraamd op 34.000 euro, gebaseerd op de bedragen die daarvoor zijn genoemd in de referendumverordening in 2005.
Indirecte kosten
Naast deze twee directe kosten noemt de reactie van het college ook nog een drietal indirecte kosten. De eerste is de vertraging in de besluitvorming die optreedt. Er wordt uitgegaan van een vertraging van 6 maanden (in deze tijd van inflatie leidt elke vertraging tot verhoging van uitvoeringskosten)
Ten tweede wordt gewezen op verminderde reguliere dienstverlening aan inwoners. Het college wijst in haar reactie op de extra druk op de afdeling Burgerzaken door dit referendum en de toch al beperkte capaciteit van deze afdeling. Men veronderstelt dat de wachttijden hierdoor alleen maar zullen oplopen. Concrete acties om dit tegen te gaan worden door het college niet genoemd.
Mislopen van extra inkomsten
Tenslotte wijst het college op een risico van een extra tekort in de meerjarenbegroting. In de huidige meerjarenbegroting is rekening gehouden met structurele baten (inkomsten) die volgen uit het omvormen van de huidige B-vergunningsgebieden naar betaald parkeren en een uitbreiding van betaald parkeren. Mocht de uitslag van het referendum aanleiding zijn voor de raad zijn om hier alsnog op terug te komen, dan betekent dit jaarlijks een structureel tekort op de begroting van €3.465.000.
Dit laatste vraagt om een toelichting. Blijkbaar is het gebruikelijk om de opbrengsten van een nog niet genomen besluit in de raad al wel op te nemen in de meerjarenbegroting. De huidige situatie laat zien dat een dergelijke wijze van begroten niet zonder risico’s is. Als het referendum een meerderheid oplevert van tegenstemmers van de parkeervisie en de raad honoreert deze uitslag dan moet de gehele meerjarenbegroting opnieuw gemaakt worden en zullen de keuzes tussen de verschillende beleidsalternatieven opnieuw gemaakt moeten worden.
Hoogwaardig openbaar vervoer
Maar het zegt ook nog iets anders. In de stukken van het Deelomgevingsprogramma Parkeren Deel 1 wordt gesproken over de noodzakelijkheid van hoogwaardig openbaar vervoer. In de afgelopen periode na Corona is het openbaar vervoer steeds verder afgebouwd ten gevolge van achterblijvende inkomsten en personeelsproblematiek. Ook voor de nabije toekomst wordt geen verbetering verwacht, eerder nog meer verslechtering. Blijkbaar zijn voor de beleidsmakers van de gemeente Amersfoort deze ontwikkelingen geen belemmering om door te gaan met het parkeerbeleid. In hun ogen is het openbaar vervoer hoogwaardig genoeg.
Kosten parkeervergunning
Door de raad (maar ook burgers) werd gevraagd om inzicht in de mogelijke hoogte van de parkeervergunning. Hierop werd door wethouder Bijlholt steeds geantwoord dat dit nog niet bekend is. Maar om een bedrag als baten in de meerjarenbegroting op te nemen heb je wel een aanname nodig van het aantal uit te geven parkeervergunningen en de hoogte van het bedrag van de parkeervergunning. Anders valt de rekensom niet te maken. Er wordt dus wel gerekend met een bedrag voor de parkeervergunning, maar blijkbaar wilde de wethouder dit nog niet delen met de raad. Welke opvatting over gemeentelijke democratische besluitvorming zit hier achter?
Tweede Kamerverkiezingen drukken kosten van het referendum
De komende Tweede Kamerverkiezingen in november dit jaar zijn een geschenk voor de wethouder van Financiën. Door het referendum te koppelen aan deze verkiezingen (wat een verplichting volgens de Amersfoortse referendumverordening is) worden de directe kosten enorm verlaagd. In plaats van de eerder genoemde 550.000 euro kan volstaan worden met 235.000 euro. Meer dan een halvering van de kosten. Dit bedrag staat vermeld in het raadsbesluit van 12 september jl.. Over de indirecte kosten (met name de baten in de meerjarenbegroting) wordt niet meer gesproken.
Het gedoe rond de parkeervisie kost ons als burgers dus toch minimaal 235.000 euro (gemiddeld ongeveer 1,50 euro per inwoner). Persoonlijk vind ik het wat wrang als dezelfde wethouder bij de discussie over extra subsidie voor de Sinterklaasintocht, de raadsleden wijst op de zorgelijke situatie van de gemeentelijke begroting. Als de wethouder meer had gedaan aan luisteren naar de bevolking en minder aan zenden (citaat van fractievoorzitter CDA) dan zou de Sinterklaasintocht nog vele jaren extra subsidie kunnen krijgen.