Het Commissariaat liet de gemeenten Amersfoort en Leusden onlangs weten weten van mening te zijn dat de aanvraagprocedure niet zorgvuldig is verlopen. Belangrijkste argument; er zou sprake zijn geweest van een ongelijk speelveld, waardoor één van de partijen (Eemland1; de streekomroep waar EVA recent in opging) zich terecht benadeeld mocht voelen.
Beide gemeenteraden kozen unaniem voor Nieuwsplein33, de tegenkandidaat van EVA oftewel. Eemland1. Het Commissariaat zegt nu dat het deze voorkeursadviezen van de gemeenten ‘niet kan betrekken bij besluitvorming’. In de brief aan Amersfoort vraagt het Commissariaat de gemeente om het ‘uitgebrachte voorkeursadvies te heroverwegen’. Met andere woorden; de gemeenten worden onder druk gezet om procedurele onjuistheden te erkennen en als gevolg daarvan af te zien van de gegadigde van hun aanvankelijke voorkeur.
Het Commissariaat voegt daaraan toe dat als zowel Amersfoort als Leusden blijven vasthouden aan de keuze die ze eerder maakten (ten gunste van Nieuwsplein33) ‘er sprake zal zijn van een gegeven dat het Commissariaat in haar besluitvorming niet kan aansluiten bij een voorkeursadvies van de gemeente’. In dat geval moet loting gaan bepalen wie van de twee gegadigden de komende vijf jaar de lokale zendmachtiging voor Amersfoort en Leusden gaat krijgen.
‘Voorkeursadvies handhaven’
Dat het conflict niet ‘in der minne’ zal worden geschikt, blijkt uit de concept-reactie van Amersfoort. Daarin zegt de gemeenteraad het uitgebrachte voorkeursadvies (ten gunste van Nieuwsplein33) te zullen handhaven. De gemeenteraad van Leusden zal vanavond (donderdag 30 juni) naar verwachting besluiten aan te sluiten bij de koers die Amersfoort inzet. Onder voorbehoud dat de Amersfoortse gemeenteraad volgende week dinsdag de concept-reactie aan het Commissariaat voor de Media vaststelt. ,,Het is van belang dat Amersfoort en Leusden dezelfde reactie geven’’, zegt portefeuillehouder burgemeester Bouwmeester daarover in het raadsvoorstel dat vanavond wordt behandeld.
Wat ging er aan de jongste ontwikkelingen vooraf? In totaal meldden zich twee kandidaten voor de zendmachtiging. De gekozen kandidaat mag zich voor de periode van 2022 tot en met 2026 de lokale omroep voor Leusden en Amersfoort noemen. Naast Nieuwsplein33 is dat Mediagroep EVA die zich recentelijk aansloot bij streekomroep Eemland 1. De streekomroep bedient op dit moment -naast Amersfoort en Leusden- ook Soest, Baarn en Bunschoten/Spakenburg.
Andere invulling
Beide kandidaten kiezen voor een radicaal andere invulling van de zendmachtiging. Zo wil ‘Eemland 1’ vooral televisie- en radiokanalen gebruiken om de lokale doelgroepen te bereiken. Daarnaast beschikt EVA over een website waarop lokaal en regionaal nieuws wordt gebracht.
Nieuwsplein33 heeft als uitgangspunt dat de beschikbare subsidie vooral in het produceren van journalistieke inhoud moet worden geïnvesteerd en niet in relatief dure kanalen als televisie en radio. Nieuwsplein33 wil een digitaal platform lanceren, waar kwalitatief hoogwaardig nieuws -óók in de vorm van bewegend beeld en geluid- wordt aangeboden. De initiatiefnemers vinden daarbij dat deze wijze van nieuwsverspreiding beter past bij snel veranderende trends in mediagebruik.
Samenwerking
Nieuwsplein33 is een initiatief van samenwerkende lokale en regionale partners: de regionale zender RTV Utrecht, BDUmedia (uitgever van nieuwsbladen als De Stad Amersfoort en de Leusder Krant), het digitale platform voor onderzoeks- en achtergrondjournalistiek De Stadsbron en bibliotheek Eemland. Nieuwsplein33 gaat als een zelfstandige, onafhankelijke organisatie opereren. Daarbij zal wel nadrukkelijk de samenwerking met lokale partijen worden gezocht.
Eind vorig jaar gaven beide gemeenteraden unaniem Nieuwsplein33 groen licht in hun advies aan het Commissariaat dat de aanwijzing van de zendmachtiging uiteindelijk doet. Medio maart liet het Commissariaat de gemeenten nog weten van plan te zijn de adviezen van de gemeenteraden van Amersfoort en Leusden te volgen. Daar komt het CvdM, nadat Eemland1 bezwaar maakte, nu op terug.
Verschillende subsidiebedragen
De kern van het probleem dat nu opspeelt, is dat beide aanvragers zich baseerden op verschillende subsidiebedragen. Eemland1 (EVA) nam op basis van eigen ervaring van de laatste jaren de bestaande financieringsgrondslag als uitgangspunt voor het maken van plannen voor de komende vijf jaar. Nieuwsplein33 zette beduidend hoger in en legde de gemeenteraden een plan voor met daaraan gekoppeld een fors hogere begroting.
In hun reactie aan het Commissariaat zegt Eemland1 nu dat er daarom sprake was van een ongelijk speelveld. ‘Als we hadden geweten dat er (aanzienlijk) meer geld beschikbaar was voor de lokale omroep, dan was er ook een veel beter plan ingediend’, redeneert de streekomroep. Het Commissariaat toont zich gevoelig voor dat argument.
‘Niet mee eens’
Het Amersfoortse college is het met dat verwijt absoluut niet eens en ‘weerlegt dat met klem’. Volgens Amersfoort is de gemeente op verschillende momenten in de procedure duidelijk geweest over het feit dat meer geld niet op voorhand tot de onmogelijkheden behoorde. ‘Om de ambities van de raad in de toekomst mogelijk te maken zijn wellicht extra financiële middelen nodig’, noteerde het college bijvoorbeeld in een raadsvoorstel van november 2020.
Daarnaast stond in een publicatie op de gemeentelijke website over de aanvraagprocedure ook een zin die aan duidelijkheid weinig te wensen overliet: ‘De gemeenteraad kan op basis van de aanvragen de ambities bijstellen of extra middelen beschikbaar stellen’.
Ambitieus
Ook benadrukt de gemeente dat het van meet af aan duidelijk was dat de gemeenteraad ambitieus was ten aanzien van de lokale omroep. Dat leidde er onder meer toe dat in november 2020 aanvullende criteria werden vastgesteld die moesten helpen om een goede kandidaat te vinden. Die criteria hadden onder meer betrekking op professionaliteit en kwaliteit van de nieuwsvoorziening.
De gemeente verwijt het Commissariaat ook dat het boter op het hoofd heeft. ,,Toen in het voorjaar van 2021 bleek dat één van de kandidaten, Nieuwsplein33, meer geld wilde voor hun aanvraag, heeft de gemeente telefonisch advies ingewonnen bij het Commissariaat. Het Commissariaat gaf aan dat in het kader van een gelijk speelveld het aan de aanvragende partij is om het risico te nemen meer budget aan te vragen. Daarna is het aan de raad om te besluiten hoe hiermee om te gaan’’, aldus de gemeente.
Het college is absoluut niet te spreken over de brief van het Commissariaat. ,,Uw verzoek het advies te heroverwegen doet het democratisch proces teniet en is in strijd met het gelijkheidsbeginsel’’, aldus het Amersfoortse college in de concept-reactie aan het Commissariaat.
Ook het idee dat uiteindelijk loting zou kunnen beslissen over de toewijzing van de zendmachtiging kan op een vernietigende reactie van de gemeente rekenen: ,,Dat doet op geen enkele wijze recht aan de zeer zorgvuldige, transparante en democratisch opgezette en uitgevoerde zendmachtigingsprocedure waarbij op een open wijze invulling is gegeven aan het gelijkheidsbeginsel.’’
Raadsvergadering
De reactie van de Amersfoortse gemeenteraad aan het Commissariaat moet dinsdag 5 juli in een raadsvergadering worden vastgesteld. In Leusden is het onderwerp vanavond (donderdag 30 juni) al onderwerp van gesprek. Bij het agendapunt zijn onder meer de brief van het Commissariaat voor de Media en de concept-reactie daarop van de Amersfoortse gemeenteraad te vinden.