Welke gevolgen heeft de val van Rutte IV voor Amersfoort? Na de val van het kabinet op 7 juli 2023 kan het zomaar een jaar duren voordat verkiezingen en formatie een nieuwe regering met mandaat hebben opgeleverd. Het is nog onduidelijk wat dit betekent voor plannen en ambities die de gemeente Amersfoort heeft.
De belangrijkste thema's waar duidelijkheid over moet komen zijn energie, woningbouw, infrastructuur, bestaanszekerheid en de opvang van asielzoekers. In gesprek met de afdeling strategie van de gemeente verkenden Nieuwsplein33 en de Stadsbron de mogelijkheden.
Zeker woningbouw is voor Amersfoort een belangrijk onderwerp. Er is met het Rijk een afspraak gemaakt over het aantal te bouwen woningen in de regio Amersfoort.
Er speelt echter ook een andere kwestie in dit verband en dat is het probleem van netcongestie. Het elektriciteitsnet is zwaar belast door enerzijds de groeiende vraag als gevolg van nieuwbouw en elektrische auto’s en anderzijds het steeds grotere aanbod door de zonnepanelen die inmiddels in groten getale worden geplaatst. Om problemen te voorkomen moeten uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet gelijke pas houden met alle extra aansluitingen op het net. En de gemeente is voor beide zaken afhankelijk van de rijksoverheid.
Dat raakt de bouwplannen in het project Langs Eem en Spoor, maar ook bedrijven die willen verplaatsen, zoals de ROVA.
Nieuwbouw en duurzaamheid bijten elkaar ook in een ander dossier: Stikstof. In de regio is het vooral de Gelderse Vallei die hierdoor wordt geraakt. Maar ook in Amersfoort staan sommige projecten hierdoor in de pauzestand. Zoals de aanpak van Knooppunt Hoevelaken.
Ten stadhuize wordt gewacht op wat de Tweede Kamer besluit over het wel of niet controversieel verklaren van bepaalde onderwerpen. Als een onderwerp door de Tweede Kamer controversieel wordt verklaard kan er pas weer over worden besloten na de verkiezingen. Via diverse kanalen heeft ook Amersfoort druk uitgeoefend om Nederland niet ‘op slot’ te zetten. Naast woningbouw, klimaat en stikstof is een belangrijk thema natuurlijk de huisvesting van asielzoekers die aanleiding was voor de kabinetsval. Wat gebeurt er met de spreidingswet? En dan is er het thema van bestaanszekerheid dat in de aanloop naar de verkiezingen een belangrijk thema zou kunnen worden.
Amersfoort heeft regelmatig overleg over verschillende onderwerpen met andere gemeenten. Met name binnen de G40, het overleg van de 40 grootste gemeenten in Nederland, en de VNG, de Vereniging Nederlandse Gemeenten. Over het algemeen trekken gemeenten samen op naar de Rijk. Met de val van het kabinet verlegt deze lobby zich nu van regering naar de Tweede Kamer. Maar soms ook concurreren regio’s ook met elkaar om rijksgeld, zoals bij woningbouw, mobiliteitsknelpunten, voldoende groen. Dan trekt Amersfoort op met Utrecht en omliggende gemeenten in de metropoolregio Utrecht, om voor deze regio het beste binnen te slepen.
Voor Amersfoort, net als voor alle gemeenten, zorgt het zogeheten Ravijnjaar voor kopzorgen. Dit is het jaar 2026, waarin het rijk landelijk 3 miljard euro wil bezuinigen op het gemeentefonds. Met een bevolking die ongeveer 1% bedraagt van die van Nederland kan dit neerkomen op zo’n 30 miljoen euro voor Amersfoort.
De VNG heeft gevraagd om in de begroting zichtbaar te maken waar het wringt en waar de tekorten zitten. En om daarvoor een niet-sluitende begroting in te dienen. Dat botst met de eis van de provincie, die toezichthouder is voor de gemeente, om wel een sluitende begroting in te dienen.
De Kadernota, die steeds in het voorjaar wordt gemaakt en waarin enkele jaren vooruit wordt geblikt, moet duidelijkheid bieden over verwachte tekorten en mogelijke bezuinigingen maar de kans is groot dat er tegen die tijd nog geen kabinet is. Waardoor onduidelijk is hoe de geldstromen lopen en waar ze terechtkomen.
Het gesprek over welke onderwerpen controversieel worden verklaard en waar duidelijkheid nog even uitblijft, is al volop gaande. Naar verwachting daarover in de week van 12 september in de Tweede Kamer een besluit genomen.