Europese Verkiezingen
Op 6 juni 2024 zijn de Europese verkiezingen geweest. Tijd om te analyseren hoe Amersfoort dit heeft gedaan. Zijn de resultaten vergelijkbaar met de andere gemeenten van ongeveer gelijke grootte (benchmark) en zijn er verschillen op wijkniveau waar te nemen? De Stadsbron deed onderzoek. Amersfoort is een gemeente waar GroenLinks/ Partij van de Arbeid een ruime meerderheid heeft behaald.
Democratische plicht: de opkomst
De gemeente Amersfoort heeft een reputatie als het om de opkomst bij verkiezingen gaat. Amersfoort scoort altijd hoger dan het landelijk gemiddelde. En dit is ook deze keer het geval. Landelijk bedroeg de opkomst ruim 46%, Amersfoort had een opkomstpercentage van bijna 53%. En ook in de benchmark met 10 gemeenten van gelijke grootte (inwoneraantal) scoort Amersfoort het beste.
De gemeente Zwolle scoort bijna net zo goed als Amersfoort, maar de gemeente Zaanstad kent maar een opkomst van 38%, 15 procentpunten minder dan Amersfoort. Dit soort verschillen komen niet alleen bij deze Europese Verkiezingen voor, maar gelden voor alle verkiezingen.
Maar leiden deze verschillen in opkomst ook tot andere resultaten? De volgende tabel geeft daar een antwoord op.
Er zijn geen relaties te vinden tussen opkomstpercentage en de stembusuitslag. Kijken we bijvoorbeeld naar de gemeenten Enschede, Zoetermeer, Arnhem, en Haarlemmermeer met een opkomstpercentage tussen de 40% en 43%, dan zijn de verschillen in de uitslag van de verschillende grote partijen groot en niet te herleiden tot het opkomstpercentage.
Sommige resultaten van partijen laten grote schommelingen zien per gemeente, terwijl andere partijen daar veel minder last van hebben. GL/PvdA krijgt in Haarlem 33% van alle stemmen (dus 1 op de 3 stemmers heeft op deze partij gestemd), maar even verderop, in Haarlemmermeer slechts 17% van alle stemmen. Voor de PVV gaat het precies andersom. In Haarlemmermeer krijgt deze partij 22% van de stemmen en in Haarlem 10%.
In de benchmark gemeenten heeft GL/PvdA de meeste stemmen gekregen, behalve in Zoetermeer en Haarlemmermeer. Daar was de PVV de grootste. De VVD werd derde of vierde bij deze steden. In Amersfoort was het een close finish tussen D66 en VVD, en tweede werd D66 met een verschil van 58 stemmen.
In de tabel zijn nog een paar andere opmerkelijke zaken te zien. VOLT heeft het in Haarlem erg goed gedaan met 10% van alle stemmen, NSC deed het vooral goed in Enschede (10%). De SGP kreeg in Apeldoorn 6% van de stemmen, meer dan de CU. In Zwolle is dit andersom daar krijgt CU 8% van de stemmen en SGP 2%. Bij Apeldoorn en Zwolle telt de ligging op de Bible belt mee, maar wel met een andere (geloofs-)nuance.
Europa en de wijkcombinaties in Amersfoort
Voor een politieke duiding wordt gebruik gemaakt van wijkclusters, combinaties van wijken die geografisch heel dicht tegen elkaar aanliggen en naadloos in elkaar overgaan.
Bovenstaande grafiek geeft de verschillende wijkclusters weer en hun belang in de uitslag. Uit het cluster Vathorst-Hooglanderveen komen 15% van de uitgebrachte stemmen, en is daarmee het grootste cluster. Voor partijen dus belangrijk om daar goed te scoren. De wijk Zielhorst levert slechts 4% van de stemmen. Amersfoort Noord (de wijkclusters Zielhorst, Kattenbroek, Nieuwland, Vathorst-Hooglanderveen, en Hoogland-Hoogland West) vormen samen 44% van alle stemmen . Electoraal gezien is dit deel van Amersfoort het belangrijkste. Wie hier wint creëert een goede uitgangspositie voor de gehele gemeente Amersfoort. Het cluster 'mobiel' slaat op het mobiele stembureau wat op meerdere plekken in Amersfoort heeft gestaan.
Bovenstaande grafiek geeft het percentage stemmen per wijkcluster weer voor de grootste partijen. In 15 van de 16 cluster werd Groenlinks/Partij van de Arbeid de grootste. De enige uitzondering was de wijk Valleipoort met het stembureau Restaurant Feefa aan de Amersfoortsestraat. In dit stembureau (aan de rand van de Gelderse Vallei) werden 176 stemmen uitgebracht waarvan 29 voor de SGP. Dit was 16% van het totaal uitgebrachte stemmen. Tweede werden daar (gelijk ) de PVV en de VVD met 24 stemmen. GL/PvdA werd hier vierde.
De Amersfoortse nummer twee D66 werd in 5 wijkclusters tweede, namelijk Binnenstad, Isselt, Vermeer- en Leusderkwartier, Bergkwartier-Bosgebied, en Kattenbroek. De VVD werd tweede in de wijken Valleipoort, Nieuwland, en Vathorst-Hooglanderveen. De PVV werd in de andere acht wijkclusters tweede. Maar voor al deze nummers twee geldt dat zij op grote afstand van de nummer 1 (GL/PvdA) tweede werden. Alleen in het wijkcluster Vathorst-Hooglanderveen was sprake van een spannende race om de winst. Hier bedroeg het verschil tussen GL/PvdA en VVD slechts 3 procentpunten.
In Amersfoort heeft GroenLinks/Partij van de Arbeid met grote overmacht de Europese verkiezingen geworden met de winst in 15 ven de 16 wijkclusters. De grootse aanhang voor deze partij was te vinden in het wijkcluster Vermeer- en Leusderkwartier. Maar ook per stembureau is deze partij de grote winnaar. Slechts in vijf van de 99 stembureaus wist deze partij niet eerste te worden. Is dit een voorbode voor 2026?