De rivier de Eem is in beheer en onderhoud bij de provincie Utrecht. Het waterschap Vallei & Eem en de gemeente Amersfoort dragen bij in de kosten. Vanuit haar verantwoordelijkheid als beheerder heeft de provincie een tiental jaar geleden opdracht gegeven om alle houten beschoeiingen te vervangen door damwandprofielen.
Het betrof onder andere een deel (1.222 m1) van de oeverbescherming langs de Grebbeliniedijk waar een houten beschoeiing stond. Het middelste deel van deze locatie wordt 3,0 meter verder in de rivier geplaatst om ruimte te creëren voor een onderhoudspad. Deze werkzaamheden zijn inmiddels afgerond. Daarmee is het project nog niet klaar. Er komen om dezelfde redenen nog nieuwe stalen damwanden op vijf locaties.
Doel is om in 2030 alle houten damwanden in de Eem te hebben vervangen door staal. De provincie moet nog heel wat slagen maken. Tussen 2022 en 2030 is er nog liefst 6.000 meter te gaan. De nieuwe damwanden voorkomen volgens de provincie het afkalven van de oevers. Bovendien levert de damwand volgens hetzelfde bestuursorgaan een bijdrage aan de natuurvriendelijke karakter langs de Eem. Het resultaat is zichtbaar. De wanden worden voorzien van spoelgaten en fauna-uittredeplaatsen. De spoelgaten zorgen ervoor dat het water tussen de damwand en de oever regelmatig ververst wordt. Ook dieren die per ongeluk in de Eem zijn beland, kunnen zo zelfstandig en veilig het water verlaten via de oever.
Pleziervaart
Maar wat voor dieren geldt, gaat niet op voor de mens. Met argusogen kijken de verenigingen die samen meer dan 1000 actieve leden hebben, naar de werkzaamheden die aan weerzijde van de Eem tussen Amersfoort en Bunschoten staan gepland.
„Veiligheid op het water kunnen we niet meer garanderen”, steekt een ongeruste Kitty Meulenbeld van wal. Zij wil als voorzitter van roeivereniging Hemus haar bezorgdheid overbrengen over de keuze van de provincie om opnieuw voor stalen damwanden te kiezen. De ervaring leert dat stalen damwanden ertoe leiden dat de golfslag van motorboten en beroepsvaart meermaals wordt weerkaatst. Zelfs de wind speelt een nadelige rol vanwege het veroorzaken van extra deining die blijft bestaan tussen de stalen damwanden.
„Het gevolg daarvan is dat het water in de Eem gaat ‘klotsen’, ook wel het eierdooseffect genoemd”, vertelt Meulenbeld. „Dat is nu al merkbaar. Vanwege de sterk toegenomen pleziervaart met sloepen en kleine motorvaartuigen veroorzaken de stalen damwanden extra gevaar van omslaan door roeiers. Vooral in het hoogseizoen, dat tegenwoordig loopt van maart tot en met september, hebben roeiers waar de stalen voorzieningen zijn geplaatst zeer regelmatig met extreme en langdurige golfslag te maken. Maar ook in de winterperiode is de situatie op de Eem voor eenpersoonsboten extra onveilig hierdoor. Dit risico vinden we onacceptabel. Dus aanpassing hierop vinden we van groot belang."
Kanaalbak
De Eem is de enige rivier in ons land die hier ontspringt en eindigt. „Laten we die als rivier weer in ere herstellen, conform klimaataanpak, water en groenvoorziening”, vertelt de voorzitter van Hemus. "In dat beeld passen geen hoge stalen damwanden. Het is ook niet meer van deze tijd. We moeten van de Eem geen kanaalbak maken. En wat dacht je van het veiligheidsaspect? Van de kanovereniging hoor ik dat er recent twee dode dassen zijn opgevist uit de Eem, omdat zij niet over de damwanden eruit konden klimmen. Zo verdrinken wel meer dieren en voordat het kalf verdronken is moeten we iets doen!
Recent hadden wij ook een ernstig incident. In de winter roeien we vanwege de lage watertemperaturen met een opblaasbare Reddingsvest. Een skiffeur die omsloeg, kon niet over de damwand uit het water komen. Die was zelfs met 30 cm boven de waterlijn te hoog. Ook zijn de verticale trapjes niet makkelijk om uit het water te klimmen. Wij juichen een nieuwe visie van de Provincie bij voorbaat toe, omdat deze mooie kansen biedt om het beleid aan te passen aan de veranderende omstandigheden. Hiermee bedoel ik met name de toenemende recreatiedruk op de Eem. Ook na realisatie van alle woningbouwprojecten.
Uit tellingen van de Koninklijke Nederlandse Roei Bond uit 2018 blijkt dat er in dat jaar op het traject Amersfoort- Baarn 750 vaarbewegingen waren van de beroepsvaart (inclusief de Fietsboot), 8.000 vaarbewegingen van plezierjachten en 11.500 vaarbewegingen van roeiverenigingen.