Referendum en het AmersfoortPanel
Woensdag 8 november was de gespreksavond over het parkeerbeleid. Voor wie er niet bij geweest is, de gehele avond is via de app van Nieuwsplein33 terug te luisteren, inclusief een bijdrage van videojournalist Rob Lampe van AmersfoortGezien, en een bijdrage van Ewerdt Heideman in samenwerking met SmuldersAV, met enkele interviews. De conclusies van de schrijvende journalist kwamen overeen met mijn waarnemingen. Grote verdeeldheid, zorgen en onbekendheid met de keuze die gemaakt moet worden. Ook de aanwezige wethouders (Bijlholt en Paffen) konden daarin weinig verandering brengen. Want bijna alle vragen werden beantwoord met: dit moet nog (met de buurt/ wijk) besproken worden of hiervoor is maatwerk nodig. Kortom de burgers moeten stemmen over iets waar ze zich weinig voorstelling over kunnen maken.
Het college en de collegepartijen willen dolgraag doorgaan
met de voorgestelde parkeervisie en hopen natuurlijk op een overweldigend ‘VOOR’
van de kiezers. Maar wat als dit niet zo is?
Als voor- en tegenstanders elkaar in evenwicht houden, wat moet er dan
besloten worden? Voor een betere duiding van de uitslag heeft de raad het
AmersfoortPanel ingeschakeld, een digitale enquête onder 5000 Amersfoorters. Gehoopt
wordt dat door extra vragen aan deze groep Amersfoorters meer inzicht wordt verschaft
in de argumenten van voor- en tegenstemmers en de waardering voor de parkeervisie.
Maar is dit panel daarvoor wel een geschikt instrument? Het antwoord is helaas
ontkennend. Het AmersfoortPanel is geen representatieve vertegenwoordiging van
de Amersfoortse bevolking, maar veel meer een groep van politiek geïnteresseerde,
hoogopgeleide burgers.
Taal- en digitale vaardigheid
Al vele jaren kent de gemeente Amersfoort het AmersfoortPanel. Een digitaal platform waarin ongeveer 5000 inwoners worden bevraagd over een bepaald thema. Om toegang te krijgen tot dit panel ontvangt een willekeurige inwoner een uitnodiging van de het AmersfoortPanel waarna deze met behulp van zijn e-mailadres kan deelnemen aan de enquête. Deze procedure betekent dat de inwoner zowel enige digivaardigheid als taalvaardigheid dient te bezitten. Maar zo’n 8% van de Amersfoortse bevolking is laaggeletterd en ruim 1/3 van deze groep heeft een migratieachtergrond. Het is niet aannemelijk dat deze groep van laaggeletterden deel zal nemen aan een enquête die juist enige leesvaardigheid vereist. Gebrek aan digitale vaardigheden gaat vaak hand in hand met lage taalvaardigheid. Omdat laaggeletterdheid en gebrek aan digitale vaardigheden vooral bij ouderen voorkomt vormt deze groep een ernstige omissie in de samenstelling van het AmersfoortPanel.
Afgehaakt Amersfoort
Maar er is meer. De Amersfoortse onderzoeker René Cuperus heeft samen met Josse de Voogd onderzoek gedaan naar de invloed van maatschappelijke verschillen op het electorale gedrag. Zij laten zien hoe, vaak gestapelde, verschillen in opleidingsniveau, inkomen en gezondheid zich vertalen in sociaal-culturele voorkeuren en politieke keuzes. Naarmate men minder mee kan doen met de gangbare levensstandaard haken mensen af, stemmen niet meer of kiezen voor ‘buitenstaanderspartijen’ aan de flanken. Dit verschijnsel doet zich niet alleen voor tussen verschillende delen van Nederland, maar ook binnen steden, en zelfs binnen wijken. Veel van deze afgehaakte inwoners zullen weinig animo hebben om deel te nemen aan een AmersfoortPanel. Zij zijn het vertrouwen in de lokale politiek al kwijt en onttrekken zich aan het politieke leven door niet te stemmen, deel te nemen aan politieke bijeenkomsten etc. Lastig voor college en raad, maar in feite zijn zij politiek onzichtbaar. Het opkomstpercentage is daarmee een soort graadmeter voor het afgehaakt zijn.
Het opkomstpercentage verschilt per wijk en vaak ook binnen de wijk (per stembureau). Dit komt omdat wijken een steeds grotere diversiteit in opleidingsniveau, inkomen en gezondheid laten zien, waardoor de mate van afgehaakt zijn ook sterk in een wijk kan verschillen. Er bestaan bijvoorbeeld grote verschillen in inkomen en opleiding binnen het Soesterkwartier, en deze verschillen zijn ook terug te zien in het opkomstpercentage en het stemgedag per stembureau/wijk.
Terug naar de kiezer.
De uitkomsten van het AmersfoortPanel zullen dus vooral meer inzicht geven in de motieven van een bepaald deel van de Amersfoortse bevolking, namelijk hooggeletterde, digivaardige, politiek geïnteresseerde burgers. Dit zegt het AmersfoortPanel zelf ook. Willen het college en de raad echt het contact maken met de Amersfoortse burger, dan zullen zij terug naar de kiezer moeten, terug de wijken in en dat niet eenmalig maar langdurig, zoals ook de deskundige Onno van der Veen van het Amersfoortse Adviesbureau Ideate adviseerde. Kortom: de boer op!