“Kom erbij, je hebt het nog nooit gedaan, dus we denken dat je het wel kan.” Dat zinnetje staat symbool voor de Amersfoortse festivalcultuur, zoals deze naar voren komt in het pas verschenen boek Amersfoort festivalstad. Een boek dat draait om begrippen als optimisme, voor elkaar openstaan, enthousiasme, en ja: ook om organisatietalent en hard werken.
Aan de hand van interviews met tientallen betrokkenen wordt een beeld geschetst van het ontstaan van de festivals in Amersfoort, maar vooral van de huidige stand van zaken. Wat er zoal komt kijken bij de organisatie van festivals als Spoffin, Willems Wondere Weiland, Into the Woods of Lepeltje Lepeltje. Vast staat: er is in de loop der tijden veel veranderd. Van de spontane initiatieven van enkele creatievelingen – zoals Terts Brinkhoff, Riekje Hoffman en Leejo van Putten - komen de festivals tegenwoordig vooral uit de koker van ‘broedplaatsen’ die zich tot professionele organisaties hebben ontwikkeld. Bij clubs als het Kultlab, Per Expressie of FC Amersfoort borrelen voortdurend nieuwe concepten op en men heeft de expertise om deze in evenementen en belevenissen om te zetten. Overigens, die professionaliseringsslag is logisch. De financiële risico’s zijn groter. Maar vooral ziet de overheid veel strenger toe op de veiligheidsvoorschriften. “Wat wij vroeger deden, zou tegenwoordig echt niet meer kunnen”, zo verzekeren oude festivalrotten. Het meest opvallende voorbeeld waar het bijna misging? Een vuurwerkshow op De Hof, die op een haar na leidde tot een grote brand in de historische binnenstad.
Maar ondanks de komst van gestroomlijnde organisaties is er ook veel hetzelfde gebleven: vrijwilligers vormen nog steeds het fundament van de festivals. Zonder vrijwilligers geen festivals. De vrijwilligers van nu, zij hopen wellicht op een carrière in het festivalwezen, maar zij weten ook: het aantal plaatsjes is beperkt. Maar vooral: geld is niet hun drijfveer; jezelf ontdekken, creatief zijn en plezier maken staan voorop. Wat dat betreft bestaat er nog steeds geen wezenlijk verschil tussen enerzijds de mensen achter de podia en anderzijds de vele toeschouwers ervoor.
Waarom Amersfoort zo’n prominente plaats in het festivalcircuit inneemt? Dikwijls wordt in het boek gewezen op de schaal van de stad: “het is een dorp, maar net grootschalig genoeg om nog verder te kunnen dromen.” De plaatselijke ‘scene’ is overzichtelijk, contacten zijn snel gelegd, er is geen ruimte voor aparte subculturen, iedereen moet samenwerken. Misschien moet er ook gewezen worden op een essentiële overeenkomst tussen het karakter van de festivals en het karakter van de Amersfoortse bevolking. Festivals bieden over het algemeen laagdrempelig vermaak; het is ontstaan als een fusie tussen ‘hogere’ theatercultuur en volks straatvermaak (acrobatiek en poppenspel). De voorstellingen op de festivals zijn nooit provocerend, het gaat altijd met een glimlach. In een brave stad als Amersfoort (journalist Miro Lucassen beëindigt het boek met deze terechte constatering) valt dit soort vermaak klaarblijkelijk in vruchtbare aarde. In het boek wordt enkele malen protest van kerkelijke zijde besproken. Evengoed kan men stellen dat er juist opmerkelijk weinig verzet is geweest tegen het festivalgebeuren.
Volgens samenstelster Riekje Hoffman dient het boek vooral ter herinnering en inspiratie. Een eerbetoon aan alle betrokken mensen, die proberen om het samenleven in een middelgrote stad in Nederland een stukje leuker te maken.
Riekje Hoffman e.a., Amersfoort festivalstad. Inspirerende cultuur in het hart van Nederland (208 pagina’s, gebonden, full color) is verschenen bij Nabij Producties, ISBN 9789492055699. Prijs 24,95 euro. Uiteraard te koop bij de boekhandels in Amersfoort en online via verkoop@nabijproducties.nl.