tags:

Zelfstandig jeugdpsychologen stoppen vanwege aanbesteding

door Nienke Zoetbrood
13 oktober 2022om 11:55u
pexels-mikhail-nilov-7929279 bijsnijden k.jpg

Zeker zes psychologenpraktijken zijn dit jaar gestopt met het behandelen van kinderen uit regio Eemland, of stoppen komend jaar. Dat betekent langere wachtlijsten voor kinderen uit Amersfoort en omstreken. De reden is het nieuwe zorgsysteem in de regio dat in 2024 ingaat.

“Ik ben me de laatste jaren al meer op volwassenen gaan richten”, zegt een voormalig kinderpsycholoog uit de regio. “Nu is er een harde deadline: na volgend jaar stop ik ermee.”

De harde deadline is 1 januari 2024: dan gaat het zorgsysteem in de regio op de schop. Alle contracten tussen de gemeenten en zo’n 400 zorgverleners lopen af. Dat geldt niet alleen voor de gemeente Amersfoort maar voor alle omliggende gemeenten in regio Eemland: Leusden, Woudenberg, Soest, Baarn, Eemnes en Bunschoten.

Het zorgsysteem verandert omdat de gemeenten in de regio af willen van de 400 losse contracten die ze nu hebben met grote en kleine zorgaanbieders. Ook moet het zorglandschap eenvoudiger worden en kosten beter beheersbaar.

Drie organisaties

Zoals het er nu uitziet, nemen drie grote organisaties de zorg voor de jeugd in de regio Eemland op zich: GGZ Centraal, Youké en De Rading. Zij zijn de ‘hoofdaannemers’ binnen de aanbesteding die nu loopt. Zij gaan samenwerken met zorgorganisaties Timon, Leger des Heils, 's Heeren Loo, Pluryn, De Forensische Zorgspecialisten en Amerpoort om specialistische jeugdhulp in de regio te bieden. In mei 2023 wordt duidelijk of zij de opdracht inderdaad gegund krijgen, en voor welke som geld ze de zorg gaan leveren.

Voor de hulp die de organisaties niet zelf kunnen bieden, schakelen ze vaste ‘onderaannemers’ in. Dat kunnen bijvoorbeeld psychologen zijn met wie ze samenwerken. Maar dat zien de psychologen en psychotherapeuten die nu stoppen met het behandelen van kinderen niet zitten. “Ik heb veel ervaring en lang een eigen praktijk, dus het voelt niet goed om nu onderaannemer te worden”, zegt de voormalig kinderpsycholoog.

Geen contract meer

“In mijn hart ben ik een kind- en jeugdpsycholoog”, zegt Nicolle van de Wiel, psycholoog bij Psychologen Praktijk Eemvallei in Amersfoort. “Het was dus een signaal om als praktijk te zeggen: we willen niet als onderaannemer werken.” Vanaf begin 2022 heeft de praktijk geen contract meer met de gemeente Amersfoort. Dat betekent dat de gemeente niet langer de kosten betaalt als kinderen onder de 18 in de praktijk komen. Kinderen die alsnog willen komen, moeten dat uit eigen zak betalen, of een andere praktijk zoeken.

Het is niet de enige praktijk waar kinderen uit Leusden, Soest of Amersfoort niet langer terecht kunnen. Uit een inventarisatie van De Stadsbron blijkt dat zeker zes psychologenpraktijken dit jaar gestopt zijn met het behandelen van kinderen uit de regio of dat komend jaar gaan doen. Het totale aantal ligt waarschijnlijk hoger.

“De afgelopen twee jaar zijn zeven leden gestopt met het behandelen van kinderen en jeugd in onze regio”, beaamt Marianne Raven. Ze is voorzitter van de VPPE, de vereniging voor Vrijgevestigde Psychologen en Psychotherapeuten Eemland waarbij ruim 30 leden aangesloten zijn. Dit zijn zelfstandig jeugdpsychologen en -psychotherapeuten die BIG-geregistreerd zijn, vaak tientallen jaren binnen instellingen gewerkt hebben en nu een eigen praktijk hebben. In totaal zien ze zo'n 500 tot 600 unieke cliënten per jaar, ongeveer een kwart van het aantal kinderen en jongeren dat de grote instellingen in de regio behandelen, zoals GGZ Centraal.

Wachtlijsten lopen op

Psychologen die stoppen met het behandelen van kinderen gaan zich veelal op volwassenen richten. “Volwassenenzorg is supergoed geregeld”, legt Margriet Westerduin uit, die samen met haar man een praktijk in Achterveld runt. De zorg voor kinderen tot 18 wordt namelijk betaald door de gemeenten, terwijl de financiering voor volwassenenzorg landelijk verloopt, via de zorgverzekeraars. Door zich op volwassenen te gaan richten, hebben praktijken niets te maken met de aanbesteding van de gemeente.

Het gevolg ziet Nelleke Mulder, manager van Psycho Praktijk Leusden, dagelijks: “Er zijn nu al minder plekken waar kinderen terecht kunnen. De wachtlijsten lopen op, ook bij ons.” Van de 28 vrijgevestigde psychologenpraktijken waar kinderen uit regio Eemland nu terecht kunnen, heeft de helft een wachtlijst van minstens twee en maximaal vijftien weken. Negen praktijken nemen helemaal geen nieuwe kinderen meer aan omdat de wachtlijst te lang is, vaak langer dan drie maanden. Van de overige vijf staan geen wachttijden op de website.

“Er is al jaren een schreeuwend tekort aan klinisch psychologen en psychotherapeuten in de regio”, zegt Marianne Raven. “En door de huidige onduidelijkheid en onzekerheid verwachten we dat meer collega’s zullen stoppen.”

Onzekerheid beu

De gemeenten in de regio hebben gezegd dat zorgorganisaties zelf onderling moeten afspreken wie als onderaannemer gaat werken. “Het is nu volstrekt onduidelijk óf we als onderaannemer aan de slag kunnen”, legt Nelleke Mulder van Psycho Praktijk Leusden uit. “Hoe groot wordt het contract? Hoeveel uren krijg je, voor welk budget? Dat is één groot vraagteken.”

Volgens de website van de gemeente horen de zorgorganisaties naar verwachting half november op welke manier de hoofdaanbieder contact met ze gaat opnemen.

“Sommige psychologen zijn de onzekerheid beu en richten zich al meer op volwassenen”, zegt Mulder. “Mensen gaan op twee paarden wedden”, ziet ook een vrijgevestigd psycholoog bij haar collega’s in de praktijk. “Wie zich alleen op jeugd richt mag komend jaar nog trajecten starten, maar daarna niet meer. Mensen weten niet of ze akkoord krijgen om kinderen te behandelen, dus ze gaan alvast hun kansen spreiden.”

Kinderen buiten de regio

Kansen spreiden, dat betekent volwassenen behandelen, of kinderen buíten regio Eemland. Uit een rondgang van De Stadsbron onder vijftien psychologen in de regio blijkt dat veertien van hen overwegen zich op volwassenen of andere regio’s te gaan richten als ze niet als onderaannemer aan de slag kunnen. Die getallen herkent Marianne Raven: bij de laatste vergadering van de VPPE bleek dat tussen de 75% en 90% van de vrijgevestigd psychologen in de regio zich aan het oriënteren is op een alternatief voor het behandelen voor kinderen uit regio Eemland.

“Als ik niet als onderaannemer in Amersfoort kan werken, dan richt ik me op Nijkerk”, zegt een kinder- en jeugdpsycholoog met vestigingen in beide steden. “Ik wil dit werk blijven doen dus als het nodig is, doe ik dat.” Hoewel ze in beide steden een praktijk heeft, komt het merendeel van haar cliënten uit Amersfoort, zo’n 50 tot 100 kinderen per jaar.

Zeker aan de randen van regio Eemland hebben praktijken vaak al contracten met andere regio’s of gemeenten. “Onze intentie is om alle kinderen te blijven behandelen”, zegt Margriet Westerduin. De praktijk die ze met haar man runt staat in Achterveld, precies op de grens tussen Eemland en regio Ede/Barneveld, Food Valley genaamd. “Maar als het met Eemland niet werkt, richten we ons op regio Food Valley. Dat zou gekke gevolgen hebben: dan kunnen kinderen uit de ene kant van de straat wel bij ons komen en de andere kant niet.”

Expertise

De gemeenten in regio Eemland antwoordden op vragen van De Stadsbron dat het belangrijk is dat de hoofdaanbieders de kennis en expertise in de eigen regio gebruiken. “Het is van belang dat […] professionals in de regio werkzaam blijven”, schreven ze.

Ook lieten ze weten dat het belangrijk is dat de “lokale dekking” geborgd is. “Voor deze aanvullende capaciteit of specifieke expertise zullen de geselecteerde aanbieders in de gunningsfase op zoek gaan naar oplossingen. Denk aan onderaannemers, overname van personeel of het samenwerken met netwerken van zzp’ers.”

Welke gevolgen dat precies gaat hebben voor de kinderen en jongeren in regio Eemland, wordt pas duidelijk wanneer bekend is wie als onderaannemers aan de slag gaan, en onder welke voorwaarden. Dan wordt ook duidelijk of er psychologenpraktijken zijn die niet als onderaannemer aan de slag kunnen, en waar je dus alleen terecht kunt als je zelf betaalt.

Uit eigen zak

Psycholoog Roel Eigenhuis is bang dat vooral kinderen uit de randen van de regio minder keuzevrijheid hebben. In zijn praktijk in Zeist – net buiten regio Eemland– ziet hij middelbare schoolleerlingen die uit Soesterberg komen, dat wel binnen de regio ligt. “Zonder contract kunnen zij niet meer bij mij terecht”, zegt hij.

“Het moet zich in Amersfoort nog uitwijzen, maar ik ben sceptisch gezien de ervaringen met Utrecht”, zegt Eigenhuis. Hij werd met een vergelijkbare aanbesteding in Utrecht Zuid-Oost niet als onderaannemer gekozen, waarna jongeren uit die regio alleen met een persoonsgebonden budget of betaald uit eigen zak bij hem konden komen.

“Na twee jaar kwam de regio erachter dat er te weinig zorgaanbieders overbleven, en kon je je alsnog aanmelden voor een samenwerking. Maar toen was ik me al gaan richten op jongeren uit andere gemeenten, dus ik had geen plek. Als hetzelfde gebeurt in de regio Eemland kom ik daar persoonlijk wel overheen, maar voor de mensen in Soesterberg vind ik het heel erg zonde. Zoveel mannelijke therapeuten zijn daar niet.”

Bij kinderpsycholoog Hanna Pasanea uit Bilthoven – net buiten de regio – is dat al het geval, zij gaat geen contract aan met Eemland. “Ik vind het heel jammer, maar het kost zoveel energie om uit te zoeken hoe de aanbesteding werkt, en ik krijg uit voldoende regio’s zorgvragen dat ik me de moeite bespaar”, zegt ze. Kinderen uit Soest die bij haar komen voor de gewilde kickbokstherapie moeten dus zelf betalen. Dat schuurt, zegt ze: “Je gaat de elite behandelen, daar ben ik niet voor.”


Niet alleen jeugdzorg op de schop

Niet alleen de jeugdzorg in de regio gaat op de schop. Ook de financiering en organisatie van vrouwenopvang, maatschappelijke opvang, ambulante hulp, begeleid wonen en beschermd wonen veranderen per 2024. De contracten met 225 regelmatig terugkerende zorgorganisaties en zo’n 175 organisaties die incidenteel zorg leveren, worden beëindigd.

In plaats daarvan wordt zorgorganisatie Kwintes ‘hoofdaannemer’: deze organisatie krijgt een zak geld van de gemeenten om alle hulp op het gebied van opvang en wmo te organiseren, en de administratie die daarvoor nodig is. Kwintes werkt samen met onderaannemers Leger des Heils en Abrona en een nog onbekend aantal onderaannemers. Uitgangspunt van de gemeenten is dat het aantal zorgorganisaties dat een contract heeft afneemt. Bijvoorbeeld door met onderaannemers te werken, maar ook door personeel over te nemen.

Tot en met december vinden gesprekken plaats tussen de gemeenten in de regio en de hoofdaannemers. In deze tijd zullen de hoofdaanbieders ook de 400 huidige zorgorganisaties informeren hoe ze contact met hen gaan opnemen. Eind januari moeten de hoofdaanbieders hun plannen en offertes inleveren, die door een beoordelingscommissie van de gemeenten worden beoordeeld. Ook vragen ze een aantal cliënten buiten de regio om feedback. In mei 2023 wordt definitief vastgelegd wie welke taken op zich gaat nemen, en voor welk geld. Oorspronkelijk zouden de huidige contracten per 2023 stoppen, maar dit is een jaar uitgesteld.

bijsluiter

Dit artikel kwam tot stand door gesprekken met 15 vrijgevestigd psychologen die in 2020 een contract hadden met gemeenten in de regio Eemland, en op basis van schriftelijke beantwoording van de gemeenten in de regio op vragen van De Stadsbron. Sommige van de psychologen wilden liever niet herleidbaar in het artikel naar voren komen. Foto: Pexels

Tips, suggesties, verbeteringen? Mail nienke@destadsbron.nl. 

bronnen

Gemeentelijke informatie over de aanbesteding: Inkoop 2023

(maak u bekend met uw volledige naam)

opmerkingen

Steun de Stadsbron!

U steunt ons met een gift via IDeal al met een bedrag vanaf 2 euro per artikel.

Draag bij!