Amersfoort - Tijden en inzichten over de invulling van een stad veranderen en soms is dat maar goed ook. Zo zou de iconische Prodentfabriek aan de Grote Koppel in Amersfoort nog niet zo gek lang geleden na sluiting met de grond gelijk zijn gemaakt. Toen in 2011 daadwerkelijk de laatste tubes tandpasta van de band rolden, werd het als nieuwbakken industrieel erfgoed behoed voor sloop. Het is een van de markante gebouwen die straks zijn plek behoudt tussen de moderne wolkenkrabbers die hier ook gepland zijn.
Dat het bakstenen fabriekscomplex uit 1936 net als andere historisch en architectonisch waardevolle fabriekspanden bewaard bleef, was te danken aan de stichting Siësta en haar oprichter Joke Sickman. Anders dan de naam doet vermoeden, zat het collectief niet te dutten, maar wierp het zich onvermoeibaar op als redder van Amersfoorts industriële parels.
De oude Veerensmederij en het Ketelhuis op de Wagenwerkplaats waren, om er maar eens twee te noemen, mogelijk gesneuveld zonder tussenkomst van Siësta. Op bedrijventerrein Isselt zou de oude verffabriek van Warner Jenkins, (de WAR) hetzelfde lot hebben getroffen. De karakteristieke gebouwen behouden niet alleen hun plek in het uitbreidingsplan Langs Eem en Spoor, waar de komende tien jaar 5000 woningen worden gerealiseerd, ze vormen ook een blijvende herinnering aan het industrieel verleden van Amersfoort.
De toegangspoort en de schoorsteen van de oude Prodentfabriek.
© Nieuwsplein33
Een tweede leven voor het gespaarde Prodentcomplex had zoveel jaar terug wel de nodige voeten in aarde. Potentiële kopers van de leegstaande tandpastafabriek deinsden terug voor de beschermde status van de gebouwen en de strenge voorwaarden voor herbestemming. De Amersfoortse ontwikkelaar Schipper-Bosch ontpopte zich uiteindelijk als redder in nood.
Onder de vleugels van het onorthodoxe vastgoedbedrijf, dat innovaties niet schuwt en blijvend betrokken wil zijn bij projecten, veranderde de Prodentfabriek in een verzamelplek voor creatieve ondernemingen met ruimte voor horeca en ontspanning.
Voor de invulling van het Oliemolenkwartier achter het getransformeerde fabrieksterrein waren al heel wat plannen gepasseerd op het moment dat Schipper-Bosch ook daar de tanden in zette. Het bedrijf zette in afwachting van verdere ontwikkelingen vijf tijdelijke museale gebouwen op palen neer en legde een verdiept evenementenplein aan met rondom oplaadplekken voor elektrische auto’s rondom.
Op de plek van de oranje loods van Het Lokaal moeten woontorens komen.
© Nieuwsplein33
Schipper-Bosch haalde ingenieursbureau Twijnstra Gudde van het station naar de binnenstad door boven de loodsen van bezorgsupermarkt Picknick, poppodium Fluor en inmiddels ook bakkerij Het Lokaal een groot kantoor te bouwen.
Volgende grote stap
De Nieuwe Stad is klaar voor de volgende grote stap, vertelt strategisch adviseur ruimtelijke ordening Arno Goossens, staand op de trappen van het verzonken plein. Na een leerzame uitstap naar de Wagenwerkplaats (zie aflevering 9) geeft hij tekst en uitleg over de driedimensionale woningbouwpuzzel, die de gemeente Amersfoort gaat leggen in de strook tussen het Eemplein en de Brabantsestraat.
Omdat het een relatief klein gebied betreft in een drukke verstedelijkte omgeving is de oplossing gezocht én gevonden in hoogbouw, aldus Goossens. Met twee woontorens van 70 meter als absolute blikvangers spat de ambitie er vanaf in de Nieuwe Stad. Hoger dan 60 meter werd er nog niet gebouwd in Amersfoort, waar geen bouwwerk de 98 meter hoge Onze Lieve Vrouwetoren naar de kroon mag steken.
© De Nieuwe Stad
Goossens: "Willen we voldoende woningen realiseren, dan moeten we flink de hoogte in. De torens zijn samen goed voor meer dan 200 nieuwe woonruimtes midden in de stad. Iedereen weet hoe hard die nodig zijn. Hoogbouw neemt weinig plek in, heeft veel woonvolume en laat tegelijk veel openbare ruimte vrij. Dat zijn de belangrijkste argumenten. De mensen die hier komen te wonen, kiezen bewust voor een stadse en dynamische omgeving. Maar die dient even goed leefbaar te zijn. Daar slagen we alleen in als we verticaal bouwen."
Straatbeeld op de Kop van Isselt met rechts een autobedrijf en links de oude WAR-fabriek.
© Nieuwsplein33
De 'wolkenkrabbers' in de Nieuwe Stad krijgen gezelschap van acht appartementgebouwen met opgeteld zo’n 600 woningen. Ze komen onder meer te staan langs de Eem en op de plek van de tijdelijke kantoren op palen. Boven de oude fabriek langs de Brabantsestraat worden over de volledige lengte nog eens twee lagen met appartementen toegevoegd.
Voor toekomstige bewoners geldt dat ze niet moeten hechten aan een auto voor de deur. Met een parkeernorm van 0,2 krijgt maar een op de vijf huishoudens in de Nieuwe Stad een parkeerplek toegewezen in de bovengrondse garage, die staat geprojecteerd tussen het Picnic- en Fluorcomplex en het gebouw van de Hogeschool Utrecht.
Ervaring met een zo goed als autovrije nieuwbouwbuurt is er nog niet, erkent Goossens. "Die gaan we voor het eerst opdoen in Langs Eem en Spoor. Op de Wagenwerkplaats zijn de omstandigheden ideaal. Amersfoort Centraal en het busstation liggen praktisch om de hoek. De bewoners van de Nieuwe Stad moeten iets meer moeite doen voor het gebruik van trein en bus, maar de afstanden zijn acceptabel met de fiets en ook lopend."
Appartementen op de plek van Het Lokaal
© Nieuwsplein33
"De Kop van Isselt ligt als derde uitbreiding het verst weg van het station. Dat zou sommige potentiële bewoners kunnen afschrikken. Anderen zullen de rust van een autovrije woonomgeving juist opzoeken, verwachten we."
Indammen autogebruik
Indammen van het autogebruik in Langs Eem en Spoor is ook vereist om het hart van de stad na de bouw van een paar duizend extra woningen bereikbaar te houden. Doorgaande wegen als de Stadsring en de Amsterdamseweg zitten aan hun plafond en raken definitief verstopt wanneer elk huishouden in Langs Eem en Spoor over een auto beschikt. De toch al moeizame afwikkeling van het verkeer op rotonde de Nieuwe Poort (bij het Eemplein) leidt in dat geval tot nog meer problemen en vastlopers.
Op de Kop van Isselt gingen afgelopen week de eerste 25 nieuwbouw-appartementen in de verkoop. Het gebouw van vijf verdiepingen op de hoek van de Geldersestraat en de Nijverheidsweg vormt pas het begin. De gemeente Amersfoort vond acht bedrijven in het projectgebied bereid een stap opzij te doen voor woningbouw tegen een marktconforme grondprijs. Het maakt de weg vrij voor een nieuwe wijk met maximaal 3000 woonruimtes.
De toekomstige woonwijk loopt door tot vlakbij de Eem.
© Nieuwsplein33
Net zoals op de Wagenwerkplaats blijft het industrieel erfgoed gespaard en wonen er werken er straks mensen in de oude WAR-fabriek. Langs de oever van de Eem legt de gemeente een groen park aan als eindpunt van een groene gordel die begint in het Soesterkwartier.
Overvol stroomnet
Tot zover het goede nieuws. Het tempo waarin de Kop van Isselt kan worden ontwikkeld blijft volgens Goossens omgeven met onzekerheid zolang afvalverwerker Rova nog niet is verhuisd naar bedrijventerrein Wieken-Vinkenhof. "Dat ligt niet aan de Rova. Het is een van de acht ondernemingen die plaats willen maken voor woningbouw. Rova heeft een nieuwe plek gevonden op Wieken-Vinkenhof, maar kan pas verhuizen als het daar aangesloten wordt op het stroomnet.
Arno Goossens: "Er is momenteel te weinig stroomcapaciteit en de rij wachtenden is lang. Regionaal loopt dat op tot 800 bedrijven. We doen er samen met Rova alles aan om de wachttijd te bekorten, maar concreet uitzicht op de verplaatsing is er nog niet. Zolang Rova op de Isselt zit, kunnen we vanwege de milieu-hindercirkel alleen aan de buitenste rand van het ontwikkelgebied woningen bouwen. Over 2030 praten we niet meer. Het zou al heel wat zijn als de nieuwe Kop van Isselt in 2035 gereed is.’’