Masterplan Wagenwerkplaats nieuwe fase in het sleutelen aan de stad

In 2006 verscheen ”Stad in de steigers” een uitgave onder redactie van de gemeente Amersfoort. Het boek is geschreven n.a.v. de afsluiting van een periode “om in publiek private samenwerking de ontwikkeling van het Centraal Stadsgebied ter hand te nemen”. Die twintig jaar wordt bestempeld als  een periode met leerzame ervaringen.  “Een boeiend stukje stadsgeschiedenis” heet de inleiding, waarvoor Jan de Wilde, coördinerend wethouder Centraal Stadsgebied (CSG) en Martin van Hoogevest, Ontwikkelingscombinatie Centrumplan (OCA ) wel heel graag willen tekenen. *1)

Het verhaal komt op mij over als een bijna triomfantelijk verslag van wat er in Amersfoort in het bestel van twintig jaar tijd allemaal tot stand is gebracht.  Als Soesterkwartierder kan ik mij nog heel goed het slotfeestje herinneren dat op het toen nog braakliggende landje aan de Puntenburgerlaan door de OCA werd aangeboden aan de buurt. Was er ook niet een reuzenrad? Of vergis ik mij.  Ik heb ook nog een boek uit die tijd in mijn bezit. “Eemkwartier”, uitgegeven in 2006. *2)

Actieve wijkbewoners konden dit boek gratis afhalen in de Wijkwinkel aan de Noordewierweg.  Vanwaar toch al dat enthousiasme? Moest er iets verdoezeld worden. Dat vroeg ik mij toen een beetje argwanend af.  Nee, ik kan het antwoord daarop niet geven. Het is ook niet het onderwerp waarover het in dit artikel hoort te gaan. Waar ik toch vooral benieuwd naar ben is de overall visie op onze stad. Die mis ik een beetje in de officiële stukken, zowel toen als nu.  Hoe willen wij verder met ons Amersfoort. Voor mij persoonlijk betekent die vraag vooral:  wat zijn nou toch de plannen met de Wagenwerkplaats. De vraag is redelijk actueel anno 2019, gezien het feit dat nog dit voorjaar in de gemeenteraad een nieuw besluit zal worden genomen over het Masterplan van de Wagenwerkplaats.

Toeval?

En – hoe toevallig toch – precies in datzelfde jaar 2006 roerde zich de mensen van het Burgerinitiatief. In mijn bezit is het startdocument van de “Werkgroep Verkenningen Wagenwerkplaats.” 3*)  

De centrale vraag die in dit document wordt gesteld is: “Onder welke condities en met welke aanpak kan de Wagenwerkplaats een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van Amersfoort?”.  Een belangrijke vraagstelling,  en gezien het eerder genoemde verslag van de OCA, misschien toch niet helemaal zo toevallig als het lijkt.

Andere teksten in deze startnotitie Werkgroep Verkenningen Wagenwerkplaats, komen mij bijna profetisch voor. Zoals bijvoorbeeld – let wel, het stuk is in 2006 opgesteld!  - “De laatste tijd is een kentering merkbaar. De plaatselijke politiek keert zich tegen de ontwikkeling van nieuwe perifere wijken. Daarnaast zijn vertragingen te constateren en kanttekeningen te plaatsen bij de effectiviteit van de stedelijke vernieuwing in de naoorlogse wijken. Het tij lijkt te keren: van ‘aantrekkelijk zijn voor buitenstaanders’ naar ‘zorgen voor de mensen die er al zijn’. Van ‘kwantiteit en architectuur aan de polderrand’, naar ‘kwaliteit en sociale vernieuwing in de bestaande stad’. Feitelijk is de kentering al ingetreden bij de voorbereiding van het Eemkwartier. Amersfoort heeft voor de eeuwwisseling tevergeefs geprobeerd de kneepjes van de toelatingsplanologie (die zo goed werkten in wijken als Kattenbroek, Nieuwland en Vathorst) toe te passen op het nieuwe centrum. De maakbaarheidgedachte stond centraal. Engelse ontwikkelaars zouden leisureconcepts van Europese dimensie uitrollen, de kantoorlocaties zouden bevolkt worden door global companies die via Schiphol en Amersfoort europa zouden ontginnen en het woonmilieu zou nationale allure krijgen. Inmiddels zijn de ambities fors bijgesteld. Het programma van het Eemkwartier krijgt een startmotor die bestaat uit de culturele instellingen die hun traditionele plaats in de oude binnenstad zullen moeten verlaten, om ‘het nieuwe Eemplein’ tot bruisend hart van de stad te maken. Inmiddels laait het debat over deze transplantatiestrategie op. Tegenstanders wijzen op de culturele aderlating van de binnenstad. Voorstanders wijzen op de noodzaak de zestigduizend import Amersfoorters in de noordelijke uitbreidingswijken te binden aan de stad met een goed bereikbaar en aantrekkelijk centrum.”

In 2006 lijkt er onderhuids op het Stadhuis van Amersfoort een stille strijd te woeden Een strijd over “hoe het dan verder moet met Amersfoort”. Ik heb geen idee, of er uitspraken hierover gedaan zijn in de gemeenteraad. De gemeenteraad is immers de politieke arena van de stad, de plaats waar toch vooral die discussie gevoerd zou moeten worden.  Mogelijk is er in de raadsverslagen hierover nog wel iets terug te vinden, maar ik kijk nu vooral toch maar naar andere mij beter bekende signalen die destijds afgegeven zijn. Zoals de afwerende lichaamstaal van de wethouder in de ronde,  toen - met steun vanuit de hoek van D66 - het Burgerinitiatief Wagenwerkplaats met een voorstel kwam naar de raad voor een onderzoek naar de historische waarde van de Wagenwerkplaats. Of kwam dat onderzoek het college toen nog niet zo goed uit? Gelukkig werd het voorstel door de raad toch wel aangenomen.  Of, zoals die in het boekje “Bezieling, gedrevenheid en verantwoordelijkheid in Amersfoort 1985-2010”. Ja ja, die informele uitgave dateert uit 2005. Het gaat daarin over de droom van een trouwe ambtenaar, over hoe hij de toekomst van de stad denkt te zien.  Het is zijn cadeautje aan zijn collega’s , uitgegeven op de dag waarop gevierd werd dat hij 25 jaar in dienst was van het lokaal bestuur. Niet echt stadsbeleid dus, maar hij schudde zijn droom ook niet zo maar uit zijn mouw. Er moet over het onderwerp wel nagedacht zijn op het Stadhuis…  4*)

Over het CSG schrijft deze ambtenaar, en let wel, het is zijn droom en het is een intern stuk: “Het CSG-project is afgerond, maar dat wil niet zeggen dat de stad klaar is met het gebied. Het gemeentebestuur wil in de eerste plaats van bewoners, gebruikers en betrokkenen weten hoe nu het CSG wordt ervaren. Om lessen te leren voor toekomstige ingrepen in de stad, om zo nodig aanvullende maatregelen in het gebied te nemen en om nieuwe ontwikkelingen die in en grenzend aan het CSG zich aankondigen in een goed perspectief te plaatsen. Dat laatste geldt bijvoorbeeld voor het spoorwegemplacement, de kop van het Soesterkwartier, het Nederberggebied, delen langs de Stadsring en de Stationsstraat.” Bij die tekst valt mijn mond open. Hoe razend actueel kan zo’n geschrift wel niet zijn!

Over de Wagenwerkplaats zelf schrijft hij eigenlijk niets. Het lijkt erop of hij daar van af wil blijven. En misschien is dat nog wel net zo verstandig, aangezien de toekomst van onze stad immers in de handen ligt van de burgers zelf.

Met het nieuwe masterplan Wagenwerkplaats zullen belangrijke beslissingen worden genomen die van grote invloed kunnen zijn op de toekomst van Amersfoort. Ik hoop dan ook van harte dat er in de eerstkomende weken daar eerst nog maar eens goed over nagedacht en gediscussieerd zal worden.  *5)

Joke Sickmann