4 reacties

Machteloze emoties over sociale woningbouw

door Jeroen de Valk
9 juli 2020om 11:58u

Debatten sprankelen, spetteren en bruisen… maar de sociale woningbouw schiet er niks meer op

Amersfoort kampt met een overspannen woningmarkt. Huren stijgen terwijl inkomens dalen. Voor sociale huurwoningen staat een wachtlijst van negen jaar. In de vrije sector luidt het motto ‘wat de gek ervoor geeft’. Een koophuis kost gemiddeld bijna 360.000 euro. (Het landelijk gemiddelde is drie ton.) In Amsterdam, Den Haag, Eindhoven en meer steden zijn de huurprijzen juist iets gedaald, voor het eerst in lange tijd. Het gevolg van de coronacrisis, waardoor mensen minder hebben om uit te geven.

In Amersfoort trekken de huisbazen en corporaties zich daar niets van aan, zo lijkt het. Ook worden er nog steeds sociale huurwoningen verkocht. Daarmee zijn ze niet meer bereikbaar voor de doorsnee Amersfoorter.

Dit onderwerp staat al járen op de agenda van de gemeenteraad. En al jaren blijft de oppositie mopperen en blijft het college beterschap beloven. Vlak voor het reces kwam de Amersfoortse politiek weer eens bijeen, deze keer in een poging om wethouder Menno Tigelaar ‘input’ te geven voor zijn komende gesprekken met de wooncorporaties. Die gesprekken zouden moeten leiden tot ‘prestatieafspraken’, ofwel een vastgelegd aantal doelstellingen.

Motie van VVD én SP

De voortekenen waren gunstig. SP en VVD hadden van tevoren gezamenlijk een motie ingediend onder het motto ‘Zet in op huurverlaging’. De essentie ervan was: kom ‘dure scheefwoners’ tegemoet door een lagere huur. Het gaat om mensen die in een te dure woning zijn gehuisvest maar er niet in slagen iets goedkopers te vinden. SP en VVD - vooruitstrevend en behoudend, de één een arbeideristische partij, de ander eentje voor de ondernemers, oppositie en coalitie - waren het eens!

De motie werd aangenomen. Maar verder was eensgezindheid ver te zoeken. De uitkomst was dat wethouder Menno Tigelaar de aanwezigen dankte voor de geleverde suggesties en toezegde die ‘mee te nemen’ naar zijn gesprekken met de corporaties. Marc Smits (SP) vond dat de wethouder daarbij maar eens flink ‘met de vuist op tafel’ moet gaan slaan. Het is de vraag of Tigelaar dat zal doen. Het is nog meer de vraag, of de raad dat zou willen. Want wat wil de raad eigenlijk?

Wát we zeker weten, is dat er nog niet eerder zo heftig werd vergaderd via de digitale weg. Ben Stoelinga (Amersfoort2014) merkte onlangs op dat wie slechts digitaal aanwezig is, eigenlijk geen volwaardige deelnemer aan een discussie kan zijn. Je praat dan tegen koppies op een laptop en bent er zelf ook een. Maar op deze zevende juli gaven de raadsleden al hun verbale gaven en lichaamstaal ten beste.

‘Eh-eh-eh, um-um-um’

Neem Smits. Met zijn neus bovenop zijn laptop als hij het woord voerde. Na alweer een socialistische donderpreek triomfantelijk achterover leunend. Soms letterlijk met de handen in de haren, die hij er nog nét niet uittrok. Youssef El-Messaoudi (GroenLinks): steeds in beweging, nog net binnen het bereik van zijn schermpje blijvend, soms sprekend met overslaande stem. Rob Smulders (PvdA): het volstrekt tegengestelde dankzij een rustige motoriek en het diepe, weloverwogen timbre van iemand die het allemaal al eens heeft meegemaakt. Wethouder Tigelaar: flegmatiek, onbeweeglijk, door niets uit het veld te slaan.

Youssef El-Messaoudi raadslid gemeenteraad Groen Links

Youssef El-Messaoudi

Nieuweling Wouter van Schagen (D66), pas sinds eind 2018 buitengewoon fractielid, had het niet makkelijk tussen deze gelouterde sprekers. Er kwam veel ‘eh-eh-eh’ en ‘um-um-um’ uit zijn mond. Op een zeker moment riep Smits op hoge toon dat in het afgelopen jaar wel driehonderd sociale huurwoningen door verkoop, sloop en liberalisatie (het loslaten van de maximale huurprijs) uit het bestand zijn verdwenen. El-Messaoudi wilde niet achterblijven en meldde dat wooncorporatie De Alliantie haar beleid zou baseren op ‘fictieve’ en daarmee ‘utopische’ cijfers.

In de hitte van deze strijd vroeg Van Schagen het woord. Iedereen keek met spanning uit naar zijn betoog. ,,Voor elk verkocht huis zou een corporatie een nieuw huis kunnen bouwen’’, mompelde hij. Was dat vermoeden gebaseerd op fictieve cijfers? Ja, maar die beschouwde hij als ‘eh… prognoses’ die ook serieus mochten worden genomen. ,,Maar ik heb dus, um-um-um, niet willen zeggen dat ik alle verkochte woningen heb geteld.’’

Van sociale huur naar half miljoen

Intussen domineerden El-Messaoudi en Smits het debat. De laatste gaf een voorbeeld van excessen op de vrije markt. Smits: ,,Onderaan de Berg, aan de Joannes Tolliusstraat, zijn sociale huurwoningen verkocht. Die staan nu wéér te koop en weten jullie voor hoeveel, dames en heren raadsleden? Voor een half miljoen! Voor een half miljoen! Waar blijven de woningen voor de onderwijzer, de verpleegkundige en de politieagent? Ik vind dit een schande.’’

Daar dacht Smulders (PvdA) anders over. Door die verkoop hebben de corporaties wat meer budget om verder te gaan bouwen aan die broodnodige woningen, toch? Dat die huizen aan de Tolliusstraat na een paar keer doorverkopen zo duur zijn geworden, dat is een kwestie van de vrije markt waar de politiek ook niets aan kan doen. Rutger Dijksterhuis (ChristenUnie) wees op het ‘ingewikkelde huishoudboekje’ van de corporaties. Die moeten kapitalen uitgeven aan grondprijzen, bouwkosten en belasting.

Noëlle Sanders (Lijst Sanders) vond het prima als huurders bij een aankoop de voorrang krijgen en zodoende relatief goedkoop uit zijn. Ze wees op het ‘speculatiebeding’, dat kopers verplicht gedurende twee jaar zelf in een huis te gaan wonen. Dit moet voorkomen dat woningen - veelal na een kleine opknapbeurt - voor een fantasiebedrag worden doorverkocht. Maar volgens Smits vertraagt deze maatregel het speculeren alleen maar. Wat hem betreft, gaat die verplichte woontermijn naar tien jaar.

‘D66 verkoopt onzin, dit is b.s.’

El-Messaoudi vroeg: weten we zeker dat inkomsten uit die verkoop ten goede komen aan de woningbouw in Amersfoort? Nee, dat kon de wethouder niet garanderen. En zitten die corporaties echt zo krap? Ivo Beekers (VVD) zei herhaaldelijk dat hij zich terdege in de materie had verdiept, waarna hij verzekerde dat de corporaties ‘er goed bij zitten’. De woningbouw zou achterblijven door andere oorzaken, waaronder: ,,Weinig grond, maar wél protesten van omwonenden en stroperige processen in de politiek.’’ Dus: ,,Geef de bouwers de ruimte en loop ze niet in de weg.’’ Deze suggestie klonk constructief maar werd verder niet opgepakt.

De gemoederen raakten verhit. El-Messaoudi riep ‘D66  verkoopt onzin’, naar aanleiding van het standpunt van de fractie over verkoop. Daar bleef het niet bij: ,,Waar haalt de heer Van Schagen die cijfers vandaan? Dit is regelrechte b.s. [bullshit, red].’’ D66, de partij die bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen de meeste Amersfoortse stemmen kreeg, is wel eens beter voor de dag gekomen.

Rob Smulders klaagde dat Smits ‘lelijke woorden’ gebruikte en hem in de rede viel. ,,Laten we in vredesnaam een vruchtbare discussie blijven voeren.’’ Dijksterhuis: ,,We zouden de wethouder input geven, maar we zijn alleen maar bezig met het evangelie volgens Marc Smits.’’  

Na de zomer gaat de raad nog eens apart overleggen over doorstroming in de woonmarkt. Sanders denkt daarbij met name aan senioren die na het uitvliegen van de kinderen nog steeds een gezinswoning bezet houden. Appartementen zijn kleiner, vaak duurder en ook al schaars. Misschien is ook hier een huurverlaging op haar plaats.  

Theatraal debat

Zoals gezegd: Tigelaar zei ten slotte dat hij de input zal meenemen naar de corporaties. Daartoe behoort dus de aangenomen motie over huurverlaging voor ‘dure scheefwoners’. Bij de verkoop van sociale huurwoningen acht hij ‘maatwerk’ passend. Er zou in de afgelopen jaren toch al minder zijn verkocht dan er werd bijgebouwd.

Dit klinkt niet naar ferme standpunten. Die waren eerder wel te horen maar stonden lijnrecht tegenover elkaar. Wat moet je daarmee als wethouder? De raadsleden hebben elkaar eens goed de oren gewassen in een onderhoudend en bijna theatraal debat. Maar de discussie stagneerde al snel. Misschien dacht een enkeling aan de woorden van de Amsterdamse wethouder Jan Schaefer: ,,In gelul kun je niet wonen.’’ Wie weet komen de kemphanen dichter bij elkaar gedurende het debat over doorstroming. Wie weet klauteren ze dan uit hun loopgraven.

Een voetnoot: volgens funda.nl en huispedia.nl staan er geen woningen meer te koop in de Joannes Tolliusstraat. Alles is verkocht, dus ook de voormalige sociale huurwoningen à een half miljoen.

bijsluiter

Jeroen de Valk is politiek analist bij De Stadsbron. Voor zijn bijdragen krijgen wij subsidie van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. 

(maak u bekend met uw volledige naam)

opmerkingen

Steun de Stadsbron!

U steunt ons met een gift via IDeal al met een bedrag vanaf 2 euro per artikel.

Draag bij!