Het gebeurde in de week dat De Stadsbron onder de kop ‘We zijn door het oog van de naald gekropen’ een verslag publiceerde van een zorgwekkend bezoek aan het Meander Medisch Centrum. De week waarin het aantal dodelijke slachtoffers wereldwijd was opgelopen tot boven de 650.000. Waarin Rutte vier etmalen had vergaderd met zijn collega’s van de Europese Unie over een steunpakket van 750 miljard voor gedupeerde landen.
In die week dus mocht de actiegroep Vrij Waanzinnig Amersfoort demonstreren in de Amersfoortse binnenstad. Met megafoons en spandoeken. De protestmars was vooraf goedgekeurd door het gemeentebestuur en vond plaats met politiebescherming. De vrijheid van meningsuiting is namelijk, zo liet het stadsbestuur weten, een ‘grondrecht’.
Wat was de boodschap in de Langestraat en op het Facebookaccount? Er is geen epidemie. Anderhalve meter? Nergens voor nodig. Dat vaccin is onzin en mondkapjes ook. Corona is net zoiets als een griepje. De overheid, ondersteund door de RIVM, ‘zaait louter angst en misleidt’. Evenals de farmaceutische industrie die hier een slaatje uit wil slaan. Op ten minste één van de borden stond ‘VOOR EERLIJKE MEDIA’. Want ook de media zijn schuldig. Een paar weken eerder waren demonstranten naar de burelen van Het Parool, De Volkskrant en Trouw gegaan. Ook trokken ze naar het Mediapark in Hilversum.
Met gebalde vuist naar AD
We kunnen hier lollig over doen. Gaan graven in de achtergronden van de kopstukken van Actiegroep Viruswaanzin, wat de overkoepelende club schijnt te zijn. Voorop in Amersfoort liep de inmiddels vermaarde woordvoerder Willem Engel, eigenaar van een dansstudio in de Rotterdamse wijk Overschie. Op 7 juli eiste deze coronaexpert voor de rechter dat aan alle coronamaatregelen een einde zou worden gemaakt. De rechter zei nee. Engel eiste een andere rechter, want deze was natuurlijk bevooroordeeld. De andere rechter zei ook nee.
Maar misschien zijn zulke vertoningen bij nader inzien niet zo lollig. Misschien maakte het AD daarom niet veel ophef van de demonstranten die zich op maandagochtend 6 juli met gebalde vuist ophielden bij het hoofdkwartier van de krant. Tenminste - dat dachten ze. Ze stonden voor een pand aan de Marten Meesweg waaruit de krant acht jaar terug is vertrokken. Het bericht stond eventjes online en verdween daarna van de AD-site. Wel werden deskundigen geconsulteerd teneinde die wonderlijke virusontkenners te doorgronden. Engel schijnt al wekenlang zeker driemaal daags te worden geïnterviewd. AD Amersfoortse Courant stuurde een verslaggever naar de demonstratie die met een engelengeduld vooral Vrij Waanzinnig Amersfoort aan het woord liet. Tot zover de partijdigheid van de media.
In Amersfoort werd ‘vrijheid’ geëist. De kreet stond op borden en spandoeken en was luid te horen. Het is de vrijheid van gezonde, relatief jonge mensen. Ze willen gaan en staan waar ze willen en zullen die corona wel overleven. Maar ze kunnen kwetsbare ouderen besmetten en de gevolgen daarvan zijn bekend. En wat dan? Het ligt voor de hand dat de virusontkenners ook dan alles zullen ontkennen. Nee, ze hebben geen corona. Ouderen ook niet; die hadden wat anders onder de leden.
‘Fake news’ en ‘alternatieve feiten’
Dat simpelweg ontkennen lijkt te zijn uitgegroeid tot dé tactiek van de 21ste eeuw. Donald Trump spreekt van ‘fake news’ als berichten hem niet van pas komen en ‘alternatieve feiten’ als hij bepaalde informatie wel wil accepteren. Hij is de belangrijkste leider van het Westen, dus zal het niemand verbazen als er overeenkomsten zijn met de virusontkenners. Ook zij spreken feiten tegen, zetten de media onder druk en trekken het oordeel van rechters in twijfel.
Pete Hoekstra, de Amerikaanse ambassadeur in Nederland, riep dat moslimextremisten Nederlandse politici in de brand steken. Later ontkende hij dit gezegd te hebben. Het was ‘fake news’. Hij sprak op congressen van de anti-islamdenktank onder de naam ‘American Freedom Alliance’. Alweer die ‘vrijheid’. Hoekstra en Trump komen ermee weg. Hoekstra is hier nog steeds ambassadeur. Trump maakt een serieuze kans om op 3 november te worden herkozen.
In mijn Politieke Ruis van 7 april (‘Coronacrisis: Gelegenheid om vreemde gewoontes af te leren’) schreef ik: ,,In Amersfoorts regeert de rede.’’ Daar valt wat op af te dingen en dat gebeurde uiteraard op de sociale media. Maar het geeft weer hoe ver de gemeentelijke politiek is verwijderd van het populisme. PVV en Forum voor Democratie zijn niet vertegenwoordigd in de raad. Denk, een partij die landelijk ook geregeld in opspraak raakt, is dat wel. Maar de Amersfoortse Denk-fractie bestaat uit ijverige jongeren die constructief meedenken en steeds draagvlak zoeken. Toegeven: de BPA roept eens per jaar iets onzinnigs. Maar daarna gaat Hans van Wegen over tot de orde van de dag. De Amersfoortse raad bleef tot dusverre verschoond van virusontkenners.
‘Demonstratie netjes op tijd gemeld’
Die laatste groep heeft op zaterdagmiddag 25 juli dan toch Amersfoort bereikt. Zij het (nog) niet de raadszaal maar wel de straten. De meeste politici hielden zich stil. Misschien besloten ze dat je bepaalde groeperingen niet nóg meer aandacht moet geven. Of dat de virusontkenners kunnen gaan zwelgen in hun slachtofferrol zodra ze in Amersfoort met verboden worden geconfronteerd. Laat ze maar even paraderen, dan hebben we dat ook weer gehad.
GroenLinks liet niettemin van zich horen. Na vragen van raadslid Youssef El-Messaoudi mailde burgemeester Lucas Bolsius dat groepen met minder dan vierhonderd personen vrijelijk mogen demonstreren. Daarbij moet wel anderhalve meter afstand worden gehouden. Op Twitter liet het gemeentebestuur hem weten: ,,Vrijheid van betoging is een grondrecht. Er is geen vergunning voor nodig. De organisatie heeft de demonstratie ruim op tijd gemeld.’’ Ook over de ‘noodzaak om anderhalve meter afstand te bewaren’ zou met de organisatie zijn gesproken.
Ida Bromberg, fractiemedewerker van GroenLinks, leek niet tevreden met deze uitleg. ,,Huh, geen vergunning nodig?? Je mag nog geen toffe straatartiest vijf minuutjes laten optreden zonder vergunning. En de Langestraat is zonder demonstranten eigenlijk al veel te druk op zaterdagen, als je je aan afstandsmaatregelen wilt houden.’’ Het lijkt erop dat deze kwestie een staartje gaat krijgen, wat GroenLinks betreft. Er zijn nog geen officiële politieke vragen ingediend door GroenLinks of andere fracties, maar dat kan met het reces samenhangen.
‘Democratie definitief verloren’
Het credo van Vrij Waanzinnig Amersfoort is te vinden op Facebook. De eerste regels zijn uit het leven gegrepen: ,,Ouderen vereenzamen, mensen durven elkaar niet meer aan te raken, werknemers raken hun baan kwijt, ondernemers gaan failliet.’’ Maar dan. De anderhalve-meter-samenleving is ‘onmenselijk, ongezond’ en ‘in strijd met onze fundamentele vrijheden’. Daar heb je die selectieve ‘vrijheid’ weer. Demonstraties van Viruswaanzin in Den Haag werden verboden ‘en daarmee is in onze ogen de democratie definitief verloren gegaan’. Maar in Amersfoort bestaat nog een restje democratie, zodat mensen hier ‘een vuist [kunnen] maken tegen het huidige regime’.
Interessant is de opbouw van dit betoog: eerst de realiteit (‘werknemers raken hun baan kwijt’), daarna worden ‘fundamentele vrijheden’ aangetast en ten slotte blijkt de democratie te zijn opgeheven.
Om eens een wagenwijd openstaande deur in te trappen: de coronamaatregelen zijn niet leuk. Dit verdriet zal worden bezongen door dichter/muzikant Arjen van der Linden op een miniversie van de Nacht van de Literatuur, als onderdeel van de Flint Festival Sessies op het terras van theater Flint, zaterdag 8 augustus. Hij schreef een lied waarin hij treurt om wat tijdelijk verdween. Het volle buurcafé, drie zoenen geven, met z’n allen juichen bij een voetbalwedstrijd, schouder aan schouder bij een concert. ,,Het lijkt zo lang geleden.’’ Hij besluit met: ,,Nu staan we daar te staan / onhandig met een arm / die elleboog oogt fout / het nieuwe warm is koud, / het nieuwe warm is koud.’’
Zo is het maar net. Het verdriet is reëel en hoeft niemand weg te moffelen. Van der Linden schuift echter niet de schuld in de schoenen van ‘het huidige regime’. Hij roept ook niet op om voorschriften te negeren. Want hij weet dat je daarmee kwetsbare mensen de ic in jaagt en zorgpersoneel overspannen maakt.
Anderen negeren de realiteit en dat lijken er steeds meer te worden. De Facebook-groep Viruswaanzin heeft nu al bijna 45.000 volgers. Het is wachten op de eerste slachtoffers onder de virusontkenners.