Een extra vergoeding om de coronacrisis te overleven. En dan vooral voor het ‘sociaal domein’, dat is alles wat bij de gezondheidszorg komt kijken. Bij voorkeur zelfs het volledig terugdraaien van de bezuinigingen op de zorg die in 2015 werden ingevoerd.
Dit vraagt een aantal gemeenten aan de regering. Alleen al in de provincie Utrecht hebben de colleges van 21 gemeenten zich met een brief tot ‘Den Haag’ gewend.
In Amersfoort is het nog onduidelijk wat het stadsbestuur van plan is. Daarom heeft de PvdA-fractie de standaardbrief nog maar eens naar het college gestuurd met de vragen: is dit initiatief bekend? Zo ja, is er al eens over gesproken? En doet Amersfoort mee aan een protestactie op 2 juli?
Op donderdag 2 juli voeren namelijk raadsleden, burgemeesters en wethouders actie voor het Binnenhof. Omdat politici natuurlijk het goede voorbeeld moeten geven, is een deel van hen alleen digitaal aanwezig. Eerder opgenomen boodschappen van ongeveer één minuut worden er op een scherm vertoond. De fysiek aanwezigen houden netjes anderhalve meter afstand.
Miljoenen uit Den Haag
De oproep tot deelname is een opmerkelijk initiatief van de Amersfoortse PvdA. De fractie laat niet vaak van zich spreken. Misschien zijn de PvdA’ers zo gewend aan collegedeelname dat ze zich bijna als volgzame coalitiepartijen opstellen. Sinds de gemeenteraadsverkiezingen van 2018 zit de ooit machtige PvdA echter in de oppositie met slechts twee zetels. Een voordeel van deze achtergrond is wel dat de fractie gewend is verantwoordelijkheid te dragen en daarom gewoonlijk met kansrijke en gedegen voorstellen komt.
Ook over deze schriftelijke vragen is goed nagedacht, zegt fractievoorzitter Harun Keskin tegen De Stadsbron. Je krijgt immers niet zomaar een miljoenentoelage uit Den Haag. Keskin: ,,Ons voorstel is: laat even de eisen voor een sluitende begroting achterwege. Het is mogelijk dat de compensatie onvoldoende is en er dus tekorten ontstaan. Strikt genomen komt een gemeente dan onder toezicht te staan van de provincie. Maar we leven nu in een uitzonderlijke tijd.’’
De PvdA wil ook dat de compensatie in de vorm van een lening wordt verstrekt, maar dan wel een met een ruime aflossingstermijn: twintig jaar.
Dertig jaar actie
Wat waren ook alweer de bezuinigingen van 2015 die de PvdA ongedaan wil maken? Nederland zat toen in de vorige financiële crisis en de jeugd- en langdurige zorg werden uitbesteed aan de gemeentes. Die gemeentes waren vast beter ingevoerd in de lokale situatie en konden dus maatwerk bieden. Maar de ingreep die als maatwerk werd verkocht, ging gepaard met een bezuiniging. De zorg moest voor minder geld worden verleend.
Het woord bezuiniging wordt in verband met de zorg al tientallen jaren gehoord. Een beroepsorganisatie van verpleegkundigen en verzorgenden heet NU’91 en gaat dus bijna dertig jaar terug. Ook dit jaar, terwijl zorgverleners zich rot renden vanwege de coronacrisis, werd overal in het land gespeurd naar maatregelen om nóg meer te kunnen bezuinigen. NU’91 hield onlangs een enquête onder drieduizend leden: negentig procent van hen zegt te zijn ‘geraakt door ontwikkelingen in de politiek’ en 39 procent overweegt zelfs een baan te zoeken buiten de zorgsector.
Natuurlijk was er eventjes volop waardering sinds de corona-uitbraak; de dagbladen stonden er vol van. Nederlanders applaudisseerden voor het raam. Er waren bloemen. Een aantal foodtrucks werd geparkeerd voor het Meander Medisch Centrum, zodat verpleegkundigen er gratis friet en saté konden halen. Een schoonheidsspecialiste toog erheen met haar echtgenoot en een persfotograaf teneinde wellnessbonnen cadeau te doen.
Het Meander Medisch Centrum, even zonder kroketbakkers en
wellnessbonnen. Foto Google Earth
Misschien hebben ziekenhuizen inmiddels voor dergelijke persmomenten een groep acteurs in dienst genomen, geloofwaardig uitgedost als Dankbare Zorgverleners, zodat de medici niet meer voortdurend van hun werk worden gehouden.
Betuttelend broodje kroket
Het is niet ondenkbaar dat enkele acties als betuttelend worden ervaren. Geef ze een bloemetje of een broodje kroket en zie ze eens genieten. Agossie. 'De zorg verdient meer dan applaus' is het motto van een NU’91-petitie die tot nu toe door 16.000 zorgverleners werd ondertekend. De ondertekenaars willen, kort samengevat: meer loon en minder gejakker.
Het bezuinigen lijkt echter ijzerenheinig door te gaan. Begin dit jaar overhandigde een groep onderzoekers (die vast niet voor een hoger loon zal demonstreren) aan Haagse politici (idem) een aantal voorstellen. Onder meer: het afschaffen van de dagbesteding (levert 1,8 miljard op), het schrappen van de huishoudelijke hulp uit het fonds van de Wmo ofwel Wet Maatschappelijke Ondersteuning (een besparing van 730 miljoen) en een hogere eigen bijdrage voor huisarts en geneesmiddelen (880 miljoen).
De onderzoeksgegevens waren vorig jaar binnengehaald, de rapportage werd in februari afgerond en in de tussentijd klaagde minister van Financiën Wopke Hoekstra in het AD over de zorgkosten, waardoor andere overheidsuitgaven in de verdrukking zouden komen: ,,De zorg heeft het vermogen om als een koekoeksjong andere vogeltjes uit het nest te duwen.’’ Maar dat zou dankzij die kranige Hoekstra niet gebeuren, wat zullen we nou krijgen.
Toen kwam dus het coronavirus. Tja. In een begeleidende brief aan de Tweede Kamer leek Hoekstra zich te realiseren dat bezuinigingsvoorstellen nu even in het verkeerde keelgat kunnen schieten. Misschien later niet meer. Hoe dan ook: een motie over salarisverhoging voor zorgpersoneel sneuvelde op het nippertje op 23 juni. Naast PvdA was ook SP vóór een verhoging. De beide Kamerfracties zeiden dat ze het onderwerp op de agenda zullen houden. Het moet wel gek lopen, willen we daar niet meer over horen in de aanloop naar de verkiezingen voor de Tweede Kamer in maart volgend jaar.
Duitsland: meer testen, meer ic-bedden.
Je kunt ook besluiten níet te bezuinigen, zoals ze dat doen in Duitsland. Daar wordt intensief getest; eind maart was het aantal testen al opgelopen tot een half miljoen per week. Er wordt een gemiddelde aangehouden van niet zeven (als in Nederland) maar 34 bedden op de ic per 100.000 inwoners. Dat kost wat, maar zo bespaar je op ziektekosten op de langere termijn. Het gevolg: in Duitsland, een land met 83 miljoen inwoners, vielen ‘slechts’ 9000 coronadoden. Nederland telt nu 17,4 miljoen inwoners en 6100 doden.
Gelukkig wordt in Nederland al gewerkt aan een methode om geld te besparen en tegelijk betere zorg te bieden. Dat lijkt te lukken in ziekenhuizen in Gorinchem en Uden. Al drie jaar terug werd daar het heilige marktdenken bij het grofvuil gezet. De ziekenhuizen beconcurreren elkaar niet meer. Specialisten werken in loondienst en verzekeraars krijgen een vooraf vastgesteld totaalbedrag. Kortom: de cliënt staat centraal.
Ziekenhuis als commercieel bedrijf
Liberale regeringen hebben gepoogd zoveel mogelijk instellingen om te vormen tot commerciële bedrijven. Mark Rutte is nu de krachtige premier in donkere tijden, maar heeft daar als VVD’er wel aan meegewerkt. De gevolgen zijn duidelijk geworden: te weinig centrale regie. Ziekenhuizen die elkaar beconcurreren. Verpleeghuizen en huisartsenpraktijken als eilanden.
Er gaat een kentering komen. Zorgminister Hugo de Jonge zei deze maand in het AD: ,,Deze crisis is één groot pleidooi voor minder markt, meer samenwerking en meer centrale regie. Waar zijn welke voorzieningen nodig? En welke hulpmiddelen? Is er voldoende hulp dicht bij huis voor patiënten in iedere regio?’’ Wat hem betreft is deze crisis voor de zorg ‘één grote wegwijzer voor de toekomst’.
Zeer actueel is nu het standpunt van de Amersfoortse SP-fractie. De socialisten pleitten al vóór de raadsverkiezingen van 2018 voor een ‘gemeentelijk zorgbedrijf’. Eén gemeentelijke instelling die de zorg op zich neemt, zodat het geld niet wegvloeit naar dure managers en aandeelhouders.
Nu staat dus een protestactie van gemeentelijke politici voor de deur. Vooralsnog lijkt het Amersfoortse college zich niet op te maken voor de gang naar het Binnenhof. Een voorbeeld. Kort na het verschijnen van een alarmerende Politieke Ruis over de overlast van ‘verwarde personen’ in woonwijken (26 december 2019, Politieke Ruis 6) werd in de raadszaal gesproken over ‘dé uitstroom’ en ‘dé extramuralisering’ van cliënten die nou eenmaal niet meer in instellingen mogen verblijven. Dat zijn heel wat cliënten, daar moeten we sociale huurwoningen voor vinden en het is niet anders.
Dat deze verplichte uitstroom in sommige gevallen verkeerd kan uitpakken, werd vrijwel onbesproken gelaten.
Wat het college betreft, moeten we roeien met de riemen die we hebben. Wat Den Haag bepaalt, is een onveranderlijk gegeven. Bijna een noodlot. Of niet? Van de 26 gemeenten in Utrecht zullen er zeker 21 present zijn in Den Haag op 2 juli. Het zou merkwaardig zijn als de tweede stad van de provincie niet van zich laat horen.