De Stadsbron heeft een wethouder doen wankelen. Verkeerswethouder Hans Buijtelaar werd op dinsdagavond 29 september urenlang streng ondervraagd naar aanleiding van de Stadsbron-onthullingen van onderzoeksjournalist Siem Eikelenboom. Tegen middernacht volgde een motie van wantrouwen.
Uiteraard overleefde de wethouder deze motie, en wel met vijf stemmen vóór en 28 tegen. Want de coalitie bleef en blijft hem steunen, door dik en dun. Inclusief GroenLinks, terwijl het toch ging om de informatievoorziening over de rondweg. Ooit keerden de groenen zich tegen die rondweg.
De stemmen vóór de motie kwamen geheel voor rekening van oppositiepartijen. Die waren wel gekortwiekt aangezien ten minste drie raadsleden vanwege coronabezwaren niet aanwezig waren. Ze vinden de Prodentfabriek, de tijdelijke vergaderlocatie, niet veilig genoeg. Onder hen vinden we Ben Stoelinga (Amersfoort2014) en de tweekoppige BPA-fractie.
De Prodentfabriek, de tijdelijke vergaderlocatie van de
gemeenteraad. Foto Jeroen de Valk
Er waren wel nuances te bespeuren. Een week terug leek Maarten Flikkema (VVD) de verwijten nog absurd te vinden. ,,Heeft de wethouder informatie achtergehouden? Dat mag Marc Smits van de SP wel eens gaan bewijzen.’’ Op 29 september, bijgepraat door De Stadsbron, erkende hij dat ‘niet alles was gegaan zoals het zou moeten gaan’. Of neem GroenLinks. Op 19 februari 2019 kreeg de wethouder ook al een motie van wantrouwen aan zijn broek. Toen sprak Dillian Hos (GroenLinks) van een ‘kwalijke poging om iemand politiek te beschadigen’. Ze reduceerde de retoriek van de rondweg-tegenstanders tot ‘theater’.
Bij de recente interpellatie vond hetzelfde raadslid dat de wethouder ‘behoorlijke blunders’ had begaan; ,,Dit was eens, maar nooit meer.’’
Hierop stapte Rob Molenkamp (Lijst Molenkamp) naar de microfoon en verhief zijn stem als een klassieke vakbondsbestuurder. ,,Eens maar nooit meer? Dit was niet de eerste, de tweede of de derde keer. We hebben hier een wethouder die draait en liegt. En u zegt: Eens maar nooit meer? Het is mij duidelijk: dit spelletje is van tevoren gespeeld. Als een voetbalwedstrijd waarbij je van tevoren te horen krijgt: het wordt drie-nul. Hoe kunnen we deze coalitie nog vertrouwen?’’
"Te triest voor woorden"
Een andere motie haalde het wél, met een ruime meerderheid. Hierin verzocht het CDA beleefd of de wethouder zijn informatieplicht voortaan serieuzer kan nemen. Daar kon de coalitie zich in vinden. Al heeft zo’n arme wethouder wel veel aan zijn hoofd. Flikkema (VVD): ,,Een wethouder kan niet alle dossiers en onderzoeken door en door kennen. Als we dát zouden eisen, heeft hij geen leven.’’ De CDA-motie vond hij niettemin ‘een goede geheugensteun’.
Daar dacht Menno Fousert (Amersfoort2014) anders over. Hij had met Lijst Molenkamp de interpellatie aangevraagd. De SP voegde zich bij hen toen de motie van wantrouwen uit de hoge hoed werd getoverd. Fousert: ,,Dit is te triest voor woorden. In deze motie wordt de wethouder gevraagd om zich aan de wet te houden. Hebben we daar tegenwoordig een motie voor nodig?’’
Waar ging het ook weer over? Defensie dacht aan de aanleg van een tweede entree voor de Bernhardkazerne, die een deel van het verkeer door een ander traject zou gaan leiden. Dit zou de noodzaak van de rondweg onderuit kunnen halen. Voorts is er - ook door defensie - kritiek geleverd op de veiligheid van de aan te leggen fietsbrug, ook onderdeel van die rondweg. Dit blijkt uit de documenten die De Stadbron via een WOB-verzoek (Wet Openbaarheid van Bestuur) wist te bemachtigen. (De complete papierwinkel is te vinden op Amersfoort.nl. Even doorklikken naar de raadsagenda. U komt er de lange corona-avonden mee door, want het zijn ten minste vijfhonderd A-viertjes.)
Buijtelaar zweeg hierover en zei zelfs dat Defensie nooit iets had gemeld over die tweede entree. Hij ontving van onderzoeksbureaus twee rondweg-kritische rapporten. Die liet hij in een lade verstoffen.
Hij werd hard aangepakt, tussen de galmende witte tegeltjes van de Prodentfabriek. De wethouder heeft de raad ‘voorgelogen’ (Fousert). Hij ‘schaadde het vertrouwen’ (Molenkamp), heeft ‘rookgordijnen opgetrokken’ (Smits) en ‘de waarheid is voor hem slechts een optie’ (idem). De SP’er herinnerde Buijtelaar aan de uitspraak ‘Verplaatsing van de entree van de Bernhardkazerne is nooit besproken met Defensie’. ,,Dat is namelijk een leugen.’’ Het CDA - niet boos maar verdrietig - verzuchtte bij monde van Jan de van der Schueren: ,,Waarom hebt u ons nooit geïnformeerd? We kregen zelfs geen ieniemienie Raadsinformatiebrief.’’
Zowat half Amersfoort kende deze klachten al na de publicaties in de Stadsbron. Het was nu uitkijken naar de reactie van Buijtelaar. Al spoedig bleek dat hij van tevoren had besloten om voor een afgebakend vergrijp zijn excuses aan te bieden. Daarna zou hij de handen wassen in onschuld. Buijtelaar gaf ridderlijk toe dat hij De van der Schueren niet had voorzien van een aangevraagd onderzoek. De wethouder zou niet goed hebben begrepen dat de CDA’er de rapporten wilde inzien. Buijtelaar: ,,U mag mij dit aanrekenen. Ik baal daarvan.’’
Hierna ging hij in op de aantijgingen van Molenkamp, Smits en Fousert. Dit verweer bestond grotendeels uit verwijzingen naar eerdere antwoorden op schriftelijke vragen, correspondentie, notulen en andere documenten, veelal met vermelding van datum en afzender.
Van het bestaan van bepaalde rapporten was hij eerder niet op de hoogte. Later werden ze aan hem voorgelegd en weer later ging hij die zelf lezen. Defensie wilde de mogelijkheid van een tweede entree onderzoeken; er was enkel sprake van een ‘verkenning’ en zoiets moet vertrouwelijk blijven. ‘Formeel’ gezien was daar nooit met de gemeente over gesproken. Het was juist defensie die hem had gevraagd bepaalde informatie geheim te houden. Er was een misverstand tussen hem en een kazernecommandant. Bepaalde onderwerpen waren wél geagendeerd maar kwamen niet ter tafel. De hoofdpoort van de kazerne blijft, hoe dan ook, gelegen aan de westelijke rondweg. Hij was niet bij alle gesprekken aanwezig. Sommige notulen hadden slechts een concept-status, incluis de notulen van toen en toen, naar aanleiding van het overleg tussen die en die personen als vastgelegd door die en die en niemand anders.
‘Voorbarige conclusies’
Dillian Hos dankte de wethouder voor zijn ‘heldere uitleg’. Zij leek precies te weten waar het over ging, al was ze misschien de enige.
Dit is maar een ultrakorte samenvatting van de discussie, waarbij nog nét niet het uiteenzetten der continenten, het Wereldraadsel en de openbaringen in het Tibetaanse Dodenboek van Padmasambhava als relevante argumenten werden aangevoerd.
Intussen tikte de tijd de seconden, minuten en uren weg. De aanvragers van de interpellatie kwamen aan het woord om kwart over zeven. Buijtelaar wilde daarop alleen de eerdere, schriftelijk ingediende vragen beantwoorden. Burgemeester Lucas Bolsius stelde een schorsing voor van een kwartier zodat de wethouder meteen álle vragen kon beantwoorden. Die schorsing duurde ruim een half uur.
Na de beantwoording gingen oppositiepartijen zo’n half uur in conclaaf. Er kwamen wéér vragen die de wethouder ook niet zo een- twee-drie kon beantwoorden. Teneinde een derde schorsing te voorkomen, mocht Buijtelaar daar even goed voor gaan zitten terwijl de raad andere onderwerpen aankaartte. Na wéér enkele antwoorden volgde een derde schorsing en werd de motie van wantrouwen ingediend. Vlak voor middernacht klonk Bolsius’ laatste hamertik.
In de aanloop naar deze interpellatie had Buijtelaar al een eerste reactie doorgegeven. Er zou geregeld sprake zijn van ‘voorbarige conclusies’ aangezien stukken de status zouden hebben van ‘een verkenning of concept’. Het aantal ‘concepten’ leek echter gering. Neem de ‘Bijlage bij collegebericht 2020-157 Overzicht stukken WOB BZK en Defensie’; dit is een inhoudsopgave van 32 documenten, waarvan slechts twee de status ‘concept’ hebben.
Sardineblik-affaire
Hoe dan ook: Buijtelaar moest zich weer eens verweren in een rondwegkwestie, kreeg steun van de coalitie en zit dus nog steeds waar hij zat. Dit komt steeds weer voor, als een perpetuum mobile. Hij werd aangevallen toen het aantal te kappen bomen en het aantal beschermde diersoorten in het plangebied steeds groter werd dan aangekondigd. Dat kan nog worden gezien als voortschrijdend inzicht.
Maar denk ook aan het door hem bedachte verbod op ‘technische vragen’, waardoor de oppositie in de raadszaal geen rondweg-vragen meer mocht stellen. Juristen wezen de wethouder terecht. Of een onderzoek van TomTom, dat overal in Amersfoort drukte signaleerde, maar niet waar die weg moet komen. De sardineblik-affaire: tegenstanders zouden, zo suggereerde de wethouder, dassen naar een plek des onheils hebben gelokt met een geperforeerd sardineblikje. Natuurbeschermers zeiden dat zo’n blikje een geëigende methode is om een dierenpopulatie in kaart te brengen.
Intussen zijn we niets wijzer geworden over kwesties die werkelijk de rondweg betreffen. Wat moeten we denken van de fietsbrug, die ook volgens defensie onveilig zou zijn? Hoe gevaarlijk zijn de zware, militaire voertuigen - diepladers, tanks - die door de Utrechtseweg zullen rijden, aangezien een tunnelbak te klein zou uitpakken? Voorts is er een ernstig verschil van mening tussen de gemeente en defensie. Buijtelaar sprak herhaaldelijk van ‘geschillen’ en ‘gesprekken’ die nog steeds gaande zijn.
Wat voor geschillen? Bij deze wethouder is alleen het ‘vertrouwen’ al zo’n heikel onderwerp, dat die hele Westtangent achter de horizon verdwijnt.