Op de avond dat het afvallig SP-raadslid Rob Molenkamp hoort dat hij met zijn eenmansfractie voorlopig de naam Natuurlijk Amersfoort niet mag gebruiken en gewoon Lijst Molenkamp heet. En op de avond dat wethouder Fatma Kosar Kaya hoort dat ze nog een jaar extra ontheffing krijgt van de verplichting om in Amersfoort te wonen, is er in de Molendijkzaal een discussie over een zonneveld van acht hectare naast het Meanderziekenhuis.
Amersfoort wil graag zo duurzaam mogelijk zijn, maar de ambitie om in 2030 een CO2 neutrale gemeente te zijn, is niet zo maar concreet ingevuld. Het duurzaam opwekken van energie staat nog in zijn kinderschoenen. In 2030 moeten er in de gemeente 50 hectare aan zonnevelden liggen. De eerste acht hectare daarvan lijkt gevonden aan de Bunschoterstraat. Het weiland ingeklemd tussen Eem, Bunschoterstraat, Maatweg en ziekenhuis is eigendom van Pieter Blokland Gasthuis (PBG). PBG wil het wel voor een periode van maximaal 20 jaar verpachten aan duurzaamheidsontwikkelaar René van der Borch van Profin die er een zonneveld wil neerleggen. Hij heeft een vergunningaanvraag ingediend en heeft een ontwerpverklaring van geen bezwaar nodig om in oktober de SDE subsidie aan te kunnen vragen.
Het college omarmt het initiatief van de ontwikkelaar. De overheid is voorwaardenscheppend bezig en verleent de vergunning. Maar de gemeente gaat zelf geen zonnevelden exploiteren. Het initiatief ligt bij de markt. De duurzaamheidsdoelen van de gemeente kunnen alleen worden gehaald als er ondernemers zijn die risico willen nemen.
In de Molendijkzaal zijn dinsdagavond alle hoofdrolspelers aanwezig om te praten over het zonneveld aan de Maatweg. Alhoewel alle raadsfracties de noodzaak inzien van het opwekken van meer duurzame energie en de duurzaamheidsdoelen onderschrijven, betekent dat niet dat iedereen per se staat te juichen bij een zonneveld aan de Maatweg.
Zonneladder
Namens Milieudefensie Amersfoort verklaart inspreker Ed Palmboom geen principiële tegenstander te zijn van zonneweiden. ,,Maar op deze stadsentree liever geen zonneveld.’’ Palmboom pleit voor het volgen van de zogenaamde ‘zonneladder’ bij het opwekken van zonne-energie. Daarin is ruimte voor overleg met de omgeving en betrokkenen en worden de zonnepanelen bij voorkeur geplaatst op plekken waar mensen er relatief weinig last van hebben. ,,Eerst Isselt en alle andere bedrijventerreinen, dan in de bermen van grote wegen’’, zegt Palmboom. Hij realiseert zich dat het leggen van zonnepanelen op de daken van bedrijfspanden bewerkelijk is. ,,Je moet met allerlei partijen tot overeenstemming komen. Je moet dat ook technisch realiseren. Maar ik vind dat een gemeente als Amersfoort de weg van de minste weerstand zal moeten verlaten en er aan moet trekken juist daar die panelen te plaatsen.’’
Veel raadsfracties worstelen met het dilemma dat er nu acht hectare aan zonnepanelen in een weiland wordt gelegd, terwijl de daken op de bedrijfsgebouwen in Isselt grotendeels leeg zijn. ,,We mogen als gemeente wel de hand in eigen boezem steken’’, vindt raadslid Fousert van Amersfoort 2014. ,,Eigenlijk doen we er niet zoveel aan.’’ Hij pleit voor een ‘soort coach’ om te bemiddelen tussen bedrijven en investeerders in zonnepanelen. ,,En verplichtingen opleggen aan bedrijven die een nieuwe bedrijfshal bouwen om daar zonnepanelen op te leggen. Dat zet zoden aan de dijk.’’
CDA-raadslid Engbers vindt dat de gemeente hiermee aan de bak moet ‘willen we draagvlak houden, willen we dat iedereen meegaat’. ,,Je wilt ook dat we met elkaar de opgave gaan halen die we hebben. Het is een lastige afweging.’’ Engbers pleit ook voor het volgen van de zonneladder. ,,Eerst de daken vol, dan langs de snelwegen. Dan wat we nu doen en pas in laatste instantie op landbouwgrond.’’ Maar volgens BPA-raadslid Van Wegen kiest Amersfoort voor het ‘snelle verdienmodel’. ,,Het verdienmodel op de grond is vele malen hoger dan op de daken.’’
SP-raadslid Marijke Jongerman wijst op het gevaar van precedentwerking. Ze heeft een kaartje gezien waarop ook Hoogland West staat als zoekgebied voor zonnevelden. ,,Dan alsjeblieft eerst zonnepanelen op de daken en de parkeerplaatsen overkappen met daarop zonnepanelen.’’ D66 raadslid Perdok is ook voor zonnepanelen op de daken. ,,Maar daarmee redden we het niet. We hebben zonneweides nodig. Reden dat we positief tegenover het voorstel staan.’’ Perdok vindt het ook een mooi project, omdat de omwonenden hierin worden meegenomen en de mogelijkheid bestaat financieel te participeren.
Biodiversiteit
Dat partijen die zich groen noemen soms heel anders denken over zonnevelden, is opmerkelijk. Niet iedereen met een groen hart, denkt hetzelfde, zo blijkt dinsdagavond. Want hoe goed of hoe slecht zijn die zonnevelden nou eigenlijk voor de biodiversiteit? Groeit er na 15 jaar nog iets onder de zonnevelden aan de Maatweg? Volgens het groene raadslid Rob Molenkamp is de grond dan morsdood. Volgens hem zijn zonnevelden rampzalig voor de biodiversiteit. ,,We willen naar het vergroenen van de stad.’’ Molenkamp zou wel een bos willen op deze plek. ,,Doe niks, maar laat de natuur het zelf doen.’’
Maar GroenLinks raadslid Tanika Scherbinski denkt dat een zonneveld veel minder rampzalig is voor de biodiversiteit. Zij is voorstander van zonnevelden. Ze pleit wel voor een zuidopstelling van de panelen, omdat dat beter zou zijn voor de biodiversiteit dan de oost-west opstelling, waar nu vanuit wordt gegaan. Of die zuidopstelling van de zonnepanelen er komt, is afhankelijk van reflectie van de zonnepanelen voor het verkeer dat gebruikmaakt van de Bunschoterstraat. ,,We vinden deze locatie zeer geschikt. Ik ben bang als ik hier tegen ga stemmen dat we dan op veel slechtere locaties terechtkomen, zoals in Hoogland-West. We hebben maar heel weinig grond in Amersfoort.’’
Ook D66 raadslid Perdok denkt dat het wel meevalt met de nadelige gevolgen voor de biodiversiteit. Belangrijk is dat beide coalitiepartijen, GroenLinks en D66, de duurzaamheidsdoelen heel graag willen halen. Zij hebben er veel belang bij dat het zonneveld aan de Maatweg er komt. En mocht dit – deels - ten koste gaan van de biodiversiteit is dat de prijs die ze blijkbaar willen betalen. De fractie van Denk pleit juist voor meer biodiversiteit, noemt het belang van de bijen en wil een meer ecologisch zonneveld.
Woningbouw of zonneveld
Maar waar het vanavond echt om lijkt te gaan, is wat er in de toekomst met de grond gebeurt, of kan gebeuren. Het zonneveld ligt er voor een periode van 15 jaar, maar wat gebeurt er daarna met de grond? De gemeenteraad wordt in het raadsbesluit gevraagd de ontwerpvergunning en ontwerpverklaring van geen bedenkingen als definitief te zien. Betekent dit dat de grond ook na 15 jaar nog steeds als zonneveld gebruikt moet worden?
Binnen de coalitie en in de raad lijken er twee opvattingen tegenover elkaar te staan. Aan de ene kant is dat de opvatting van wethouder Janssen en GroenLinks, D66. Janssen wijst erop dat de behoefte aan duurzame energie en zonnevelden waarschijnlijk ook na 15 jaar nog wel zal bestaan. ,,De vraag is hoe tijdelijk dit is en of je jezelf voor de gek houdt door hier een kortere vergunning op te zetten, die ook iets doet met de businesscase die achter zo’n zonneveld ligt, die het geheel misschien wel lastiger haalbaar maakt.’’ De wethouder waarschuwt dat voor het aanvragen van een tijdelijke vergunning een nieuwe procedure nodig is. En dat dan mogelijk de subsidie niet op tijd kan worden aangevraagd. ,,Dan schuift het weer op.’’
Ze herinnert de aanwezigen eraan dat de raadsfracties het Akkoord Duurzaamheid hebben gesloten waarin de duurzaamheidsdoelen nog eens zijn uitgesproken. Daarin wordt er al van uitgegaan dat alle daken vol liggen met zonnepanelen. ,,En daarnaast nog 50 hectare zonnevelden en windmolens.’’ Volgens de wethouder wordt er juist heel veel gedaan om ‘zon op dak te krijgen. ,,We hebben iemand aangenomen die daarmee aan de gang gaat en er is Dakenbank in de maak.’’ De wethouder lijkt in ieder geval gesteund te worden door haar eigen GroenLinks fractie en D66, maar ook door de PvdA. D66 raadslid Perdok wil doorgaan met het raadsvoorstel. ,,We hebben een grote opgave. Niet opnieuw terug naar de aanvraag.’’. Ook Rob Smulders van de PvdA sluit zich daarbij aan. ,,Het is vrij onzinnig opnieuw te beginnen met de aanbesteding.’’
Daartegenover staat ChristenUnie raadslid Rutger Dijksterhuis (rechts op de foto) en ook de VVD. Dijksterhuis verzet zich fel tegen de permanente verklaring. Hij is wel voorstander van het zonneveld aan de Maatweg, maar heeft een probleem met het permanente karakter van het voorstel. ,,Het zou meer voor de hand liggen dat met een tijdelijke vergunning doen. Dat kan ook voor zonnevelden die er langer dan tien jaar liggen. We willen niet tot in eeuwigheid zonnevelden, maar misschien ook woningbouw of natuur. Legt de wethouder met een permanente vergunning ook een rem op mogelijke andere ontwikkelingen na 15 jaar, denk aan woningbouwplannen?’’
Ook VVD-raadslid Beekers spreekt nadrukkelijk over woningbouw op deze plek. ,,Hij geeft aan dat voor de VVD het belang van de woningbouwvraag hoger ligt dan de duurzaamheidsvraag. Beekers noemt ook de lege daken op Isselt en vraagt zich af waar we mee bezig zijn. ,,Kiezen we niet gewoon de makkelijke optie door dit stukje grond vol te leggen met zonnepanelen? En als het dan toch gebeurt, dan voor 15 jaar en ervoor zorgen dat er daarna iets anders kan op deze locatie.’’
Wethouder Janssen zegt juist niet voor een tijdelijke aanvraag te hebben gekozen, ‘omdat ze de raad niet buitenspel wilde plaatsen’. ,,De andere procedure was sneller, maar ik vond dat zorgvuldigheid ging boven snelheid.’’ Daarom vraagt ze de raad nu een besluit over een permanente verklaring. Maar maakt ze daarmee een andere toekomstige woningbouwbestemming op deze plek niet onmogelijk? Of is dat misschien juist wel de bedoeling en zijn de VVD en ChristenUnie daar niet zo blij mee…
Gaandeweg de discussie krijgen de oppositiepartijen door dat er binnen de coalitiepartijen verdeeldheid heerst. Raadslid Fousert vraagt zich ook af waarom er niet alsnog wordt gekozen voor een tijdelijke acht weken procedure. ,,Dat is een basisvraag die we helder willen hebben. Anders hebben we tot in de oneindigheid zonnepanelen.’’ Als BPA-raadslid Hans van Wegen aan het einde van de bijeenkomst ChristenUnie raadslid Dijksterhuis bedankt voor zijn goede toelichting, en zegt dat de BPA ‘Dijksterhuis hoog heeft zitten’, is het oppassen geblazen…
De wethouder belooft schriftelijk op de kwestie terug te komen. Afgesproken wordt dat er volgende week verder over wordt gepraat.
Na afloop zegt de wethouder dat een tijdelijke vergunning geldt voor tien jaar. ,,Maar na tien jaar moet je iets verzinnen. Je kunt het dan alsnog in het bestemmingsplan opnemen, of de boel afbreken, of niet handhaven. Niet handhaven, leek mij niet zo chique als je bij anderen wel gaat handhaven. We gaan het nu uitzoeken.’’ Dijksterhuis vindt het ‘heel raar’ dat wethouder Janssen het permanent wil houden. ,,Ze verwacht dat we het na 15 jaar nog nodig hebben voor zonnevelden.’’ Dijksterhuis wil alle opties openhouden. ,,Stel dat wij in de toekomst er woningbouw willen realiseren, dan is die grond alleen maar duurder. Dan snijden we onszelf in de vingers.’’
Wandelgangen
In de wandelgangen legt duurzaamheidsontwikkelaar René van der Borch van Profin uit dat het aanvragen van een permanente verklaring allemaal te maken heeft met jurisprudentie. ,,Je mag een tijdelijke aanvraag indienen voor tien jaar, maar dan mag je geen aanvraag indienen voor nog eens tien jaar. Dan moet je gedogen’’ Van der Borch beklaagt zich erover dat er zo weinig kennis is bij raadsleden over het onderwerp. ,,Niemand van de politiek heeft mij gebeld om eens door te vragen. Niemand heeft me uitgenodigd in de fractie. Zonde.’’ Toch heeft Van der Borch goede hoop dat het raadsvoorstel er doorheen komt. Voor zonnepanelen op bedrijfspanden is hij minder positief. ,,Ik heb zelf een pand op de Isselt en zit in de bedrijvenkring. Ik heb veertig bedrijven gevraagd om zonnepanelen te plaatsen. Ik heb één positieve reactie gekregen.’’
Op de gang loopt ook Chris Bruijnes van Stichting Behoud Over de Laak. Na het zonneveld bij het Meander is ook het gebied over de Laak een potentiële locatie voor zonnevelden. Bruijnes is fel tegen. Hij wil het open polderlandschap aan de Laak handhaven. Hij ontkent niet dat het plaatsen van zonnepanelen op de daken van bedrijfspanden of langs de snelweg lastig is, maar vindt de aanleg van zonnevelden ‘de weg van de minste weerstand’.