Politieke Ruis Jeroen 3

Autoluwe stad vergt mentaliteitsverandering

De Amersfoortse binnenstad wordt ‘autoluw’. Wat betekent dat ook alweer? Er mag alleen nog bestemmingsverkeer komen. Auto’s die er niets te zoeken hebben, worden geweerd. Plekken voor betaald parkeren worden opgeheven, alsmede een aantal vergunningsplaatsen. Laden en lossen mag alleen binnen bepaalde ‘venstertijden’, zoals nu al op de Langestraat.

_{De autoluwe binnenstad, het grijze gebied wordt autoluw. Illustratie gemeente Amersfoort.}

Het invoeren van de autoluwe stad moet in de loop van volgend jaar gebeuren. Het is nog niet duidelijk wanneer de enorme hoeveelheid maatregelen is genomen: denk aan het informeren van burgers, het aanpassen van straten, het plaatsen van verkeersborden en ophangen van camera’s.

Het wordt een megaoperatie maar wel een noodzakelijke. De historische binnenstad komt véél beter tot zijn recht zonder al dat blik. Voetgangers en fietsers kunnen zich veiliger voortbewegen. En dan is er het milieu. Amersfoort wil CO²-neutraal worden vanaf 2030, wat behelst dat de uitstoot van gassen dan niet meer bijdraagt aan de verandering van het klimaat. Niemand weet of deze deadline zal worden gehaald. Maar aangezien zich in de Amersfoortse gemeenteraad geen ontkenners van deze klimaatverandering bevinden, wordt er wel degelijk naar deze datum toegewerkt. 

Elders is dat anders. Donald Trump ontkent domweg dat de klimaatverandering door menselijk handelen wordt veroorzaakt. Thierry Baudet doet daar ook aan mee. Geert Wilders rekent dit tot de ‘linkse’ misverstanden. In Den Haag staat de VVD bekend als de ‘vroem-partij’.

In Amersfoort werken de politici echter in goed overleg aan het autoluwe ideaal. Kees Kraanen (VVD) zei al meteen toen de uitslag van de laatste verkiezingen voor de gemeenteraad werd bekendgemaakt - in die roerige nacht van 21 op 22 maart 2018, in Stadscafé De Observant - dat zijn partij gráág samenwerkt met de gegroeide fractie van GroenLinks. Kraanen peperde mij onomwonden in: ,,We hebben allebei duurzaamheid hoog in het vaandel staan!’’ Kort daarop werd Kraanen gepromoveerd van raadslid tot wethouder, evenals Astrid Janssen (GroenLinks), die onder meer Duurzaamheid, Energietransitie en Omgevingswet in haar portefeuille kreeg. 

 Eén jaar na het invoeren van de autoluwe stad - dat zal ergens in 2021 worden - zullen de maatregelen worden geëvalueerd. Bewoners, ondernemers, politici en deskundigen gaan uitgebreid rond allerlei tafels zitten om te zien wat er kan worden verbeterd. Wat dan ter tafel komt, laat zich deels al voorspellen: de autoluwe stad vereist een mentaliteitsverandering. 

Abstract begrip

Het is nu nog voor menigeen een wat abstract begrip. We zijn allemaal vóór een schone wereld, zolang windmolens en zonnevelden maar niet het uitzicht verstoren. We zijn vóór vrede op aarde, maar wie heeft er zin in om in een ver land die vrede te gaan bewaken? Nu moeten we er zelf aan geloven. 

In de loop van 2020 zal duidelijk worden dat bewoners en ondernemers alleen nog op bepaalde tijden door de binnenstad mogen rijden en dan ook alleen om te laden en te lossen, of even iemand te brengen en te halen. Parkeren kan bijna nergens meer; daarvoor wordt je verwezen naar de parkeergarages of parkeerterreinen, net buiten de stad. Dat kan voor wrijvingen zorgen.

Parkeren is een onderwerp dat lééft onder de Amersfoortse burger. Bij parkeerdebatten zit de publieke tribune steevast bomvol met grimmig kijkende buurtbewoners die heel erg ergens vóór of tégen zijn. Betogen kunnen rekenen op een applaus of boegeroep vanuit de tribune. Geregeld moet burgemeester Lucas Bolsius als voorzitter ingrijpen om de bezoekers tot stilte te krijgen. Zet het onderwerp ‘parkeren’ op de agenda, en de zo vaak gehekelde ‘kloof’ tussen de politiek en de man in de straat is verdwenen. Elke burger weet opeens de raadszaal te vinden. 

Gaat het lukken, het in het gareel krijgen van al die automobilisten? In een stad die volgens Kraanen in 2030 zal zijn gegroeid tot zo’n 180.000 inwoners? Een stad die ook nog zo centraal is gelegen in het land? Letten al die automobilisten wel op de drastisch gewijzigde voorschriften? Zijn er genoeg agenten, boa’s, parkeerwachters en camera’s voor de handhaving?

Voorts zijn er nog een paar heikele kwesties waar de stad absoluut tegenaan gaat lopen. Ik sprak onlangs het echtpaar Jan Willem en Anske Vuijk, beiden diep in de tachtig en woonachtig in de Nieuwstraat. Hun protestbrief was ondertekend door 22 huishoudens uit de buurt. De essentie was: de autoluwe stad kan volgens de huidige plannen slecht uitpakken voor senioren, mensen met een lichamelijke beperking, mantelzorgers en zij die ‘digitaal minder vaardig zijn’. De kentekens van bezoekers moeten in de toekomst worden aangemeld met een app door degene die het bezoek ontvangt. Zoiets lijkt vanzelfsprekend voor veel Amersfoorters. Maar er zijn ook mensen die niet zijn opgegroeid in het digitale tijdperk. Ze bezitten geen computer en/of smartphone en hebben ook geen idéé hoe die dingen werken. Het echtpaar Vuijk heeft alleen een vaste telefoon en een computer die uitsluitend wordt gebruikt voor mail en tekstverwerken.

Een ander probleem: áls je al in staat bent bezoekers aan te melden, moet je wel weten wie dat zijn. De heer Vuijk gaat eens per week naar fitness, maar hij weet niet van tevoren wie hem komt halen. Wordt het de blauwe of de zwarte auto? En als iemand een mantelzorger ontvangt, moet hij of zij steeds weten wíe er van het zorgbedrijf wordt afgevaardigd. Ook kunnen de kinderen niet meer spontaan langskomen, want het onaangekondigde bezoek kan rekenen op een vette bekeuring. 

De oppositiepartij CDA stelde voor om aan de rand van de autoluwe stad ten minste vier plaatsen aan te wijzen waar kort kan worden geparkeerd voor het brengen en halen van ‘mensen met een fysieke, visuele of andere beperking’. ,,Gewoon, een soort Kiss & Ride’’, betoogde CDA’er Jan de van der Schueren. Het voorstel haalde het nét niet, hoewel het ‘sympathiek’ werd bevonden. Een andere motie CDA werd ook weggestemd; hierin werd voorgesteld om het bezoek aan kerken, ‘gebedshuizen’ en culturele instellingen te vergemakkelijken. Ontwikkel een app waarmee een koster of beheerder met één knop tientallen kentekens kan doorgeven; zo bespaar je hen ‘een grote administratieve last’. Ook deze motie haalde het niet.

Bron van misverstanden

Verkeerswethouder Hans Buijtelaar achtte zo’n app moeilijk te ontwikkelen en ‘een bron van misverstanden’. ,,De kentekens die ooit op een lijst staan, worden daarna niet meer één-op-één gecontroleerd.’’ De senioren, digibeten, kerkgangers en gehandicapten zullen van zich laten horen. 

Maar misschien ook wel bezoekers van de Kamp, de straat die grondig onder handen wordt genomen. De straat knapt natuurlijk enorm op. Vrijwel geen auto’s meer, alleen parkeerplekken voor laden en lossen, een brede stoep waarop je eindelijk naast elkaar kunt lopen, nette fietsparkeerplekken in plaats van die lukraak neergepleurde tweewielers en bloembakken hier en daar. In één moeite wil de raad hier ook het winkelaanbod wijzigen. Misschien komt er dan een eind aan incidenten zoals - alleen al in het afgelopen jaar - twee beschietingen van eethuizen, vandalisme bij een bloemenzaak en een opgerolde wietplantage achter een ‘meubelzaak’ waar nooit iemand kwam. 

Zonder ironie: de Kamp wordt een waar Walhalla. Indien natuurlijk de verkeersdeelnemers op vier of twee wielen zich iets aantrekken van deze transformatie. De Kamp is nu nog, vooral wat later op de dag, het toneel van roekeloos racende weggebruikers die bij elke winkel pal voor de deur willen parkeren. Hier zal een aanzienlijke mentaliteitsverandering moeten plaatsvinden.