Allereerst even een staatsrechtelijk puntje. Wethouders zijn er voor de hele gemeenteraad en voor de hele stad. Het is vanuit die gedachte onwenselijk hen van een politieke kleur te voorzien. Desondanks toch even een samenvatting.
Het coalitieakkoord is gesloten door vijf partijen: D66, GroenLinks, CDA, CU en Partij voor de Dieren. Deze partijen hebben wethouders voorgedragen. D66 droeg Tyas Bijlholt en Willem-Jan Stegeman voor, GroenLinks leverde Astrid Janssen en Nadya Aboyaakoub-Akkouh als wethouders, het CDA Micheline Paffen-Zeenni en Ben van Koningsveld (voor 60%) en CU en PvdD leverden ieder één wethouder, respectievelijk Rutger Dijksterhuis en Johnas van Lammeren.
Helaas konden de wethouders Rutger Dijksterhuis en Nadya Aboyaakoub-Akkouh er niet bij zijn. Leuk was om te merken dat zij door hun collega’s wel werden genoemd. Als een wethouder er niet bij is, dan wordt wel nagedacht over hoe zij zouden reageren. Zo werd gemeld dat Nayda Aboyaakoub-Akkouh steevast inbrengt tijdens vergaderingen: 'Eerst de relatie, dan de prestatie'. Het gaat om verbinding te leggen en dat bleek ook de rode lijn in het interview.
Op de foto de twee afwezige wethouders
We beginnen het gesprek met de algemene vraag over de onderlinge samenwerking. Vanuit de wethouders die de vorige raadsperiode in Amersfoort nog raadslid waren (Micheline Paffen-Zeenni, Tyas Bijlholt en Ben van Koningsveld) wordt naar voren gebracht dat hun raadservaring helpt in hun nieuwe rol als wethouder. Zij ervaren nu dat het veel tijd kost aan voorbereiding om een beleidsstuk klaar te maken voor raadsbehandeling. Het voordeel is dat zij ook weten welke dossiers gevoelig liggen. Micheline Paffen: "We gaan ook met de ambtenaren het gesprek aan om meer te denken vanuit de raad én de burger."
Tyas Bijlholt vindt het fijn dat ze elkaar al lang kennen, dat schept een band. Daarnaast is er aan teambuilding gedaan. En juist de lange onderhandelingstijd heeft hen dichter bij elkaar gebracht. "Je voelt elkaar daardoor goed aan." Ben van Koningsveld sluit zich hierbij aan: "Het college spreekt met één mond”. Wat hem betreft is de sfeer vooral heel natuurlijk. "We lopen makkelijk bij elkaar binnen, ook omdat beleid vaak portefeuille overstijgend is."
De twee wethouders die de vorige periode al wethouder waren, Willem-Jan Stegeman en Astrid Janssen, beamen dat. Astrid Janssen: "Er wordt nu meer samengewerkt vanuit een gedeelde visie en we werken meer als team. In het vorige college was het meer een set van afspraken die moesten worden uitgewerkt en nagekomen. Nu ligt er een gedeelde maatschappelijke visie die door het college samen uitgewerkt moet worden." Willem-Jan Stegeman vult aan: "Het zijn nu andere collega’s en er is een natuurlijke samenwerking."
Inhoud belangrijker
De wethouder die vanuit Amsterdam naar Amersfoort is gekomen, Johnas van Lammeren, ziet dat Amersfoort een pragmatische en doelgerichte gemeente is. De inhoud is belangrijk en het politieke debat minder. Hij zou wel graag meer ruimte voor het debat zien. In het begin was hij wel verbaasd dat er zo weinig interrupties waren. Hopelijk zal het nieuwe commissiestelsel daar ook aan bijdragen.
Aan burgemeester Lucas Bolsius de vraag of dit college een beetje in de hand is te houden. Hij moet ze wel af en toe tot de orde roepen, vertelt hij. Met zoveel wethouders aan tafel is het vooral zorgen dat ze niet door elkaar roepen. "Er staat een mooie koperen bel op tafel voor als het echt uit de hand loopt."
De presentatie van het collegeakkoord door de toenmalige formateurs Pim van den Berg en Patricia Seitzinger
Uitvoering Coalitieakkoord
Sommige oppositiepartijen geven aan dat er veel ambitie is maar nog weinig concrete acties. Is er een actieplan wanneer welk onderwerp van het coalitieakkoord aan de orde komt?
De collegeleden erkennen dat er geen concreet actieplan is. Maar dat komt juist omdat er op veel onderdelen een andere koers wordt ingezet. Soms zijn het kleine wijzigingen, maar op bepaalde onderdelen is er een radicaal andere koers ingezet. Wellicht is er ook meer ambitie die in vier jaar kan worden waargemaakt. Maar de richting is duidelijk: we kijken twee generaties vooruit, aldus de verschillende wethouders. Johnas van Lammeren nuanceert het ook. "Feitelijk is de nieuwe begroting pas dit jaar ingegaan en niet alles kan direct tot verandering leiden."
Er worden wel concrete stappen gezet op een andere manier van werken. Zo is het college al met alle buurgemeenten in gesprek geweest. Er wordt volop gewerkt vanuit het wijkwethouderschap. De wijkwethouder zet signalen vanuit de wijk door naar de vakwethouders. Op die manier wil het college de kloof tussen bestuur en burger verkleinen. Meer toegankelijk zijn is het credo.
Vervolgens bevraag ik de wethouders naar enkele portefeuille-onderdelen.
Micheline Paffen, onder meer verantwoordelijk voor de gemeentelijke organisatie. In het coalitieakkoord is sprake van een cultuurverandering, meer openheid en samenwerking. Dat is niet alleen de relatie college met de raad of de politiek met de inwoners, maar ook een algemene open houding vanuit 'het stadhuis'. Hoe gaat zij dat aanpakken?
Volgens Micheline is de omgang belangrijk. Zij wil vooral het gesprek aangaan. “Ik wil open zijn, openheid is belangrijk. Fouten maken mag, maar ook helpen om oplossingen aan te dragen." Zij vraagt ambtenaren om bij elk onderwerp ook na te denken over de vraag hoe het voorstel overkomt op de raad. Ze vindt laagdrempeligheid belangrijk en vindt dat ambtenaren ook in commissies zichzelf mogen zijn. Daarnaast is het coalitieakkoord voor haar leidraad. En cultuurverandering begint ook bij de voorbeeldrol vanuit het college. Ze wil meer 'tussenstand'-documenten, geen kant en klare stukken naar de raad. Er moet ruimte zijn voor input vanuit de bevolking en de raad.
Andere wethouders vullen aan dat de veranderingen in beleid ook een nieuw soort weerstand zal oproepen. Soms is die nieuwe visie ook anders dan verwacht. En niet iedereen zal over alles tevreden zijn. Wel is belangrijk dat je als college ook je eigen weerstand organiseert.
Astrid Janssen is onder meer verantwoordelijk voor de energietransitie. Er zijn de afgelopen jaren veel beleidsplannen opgesteld. Gaat er in deze periode meer geïnvesteerd worden in uitvoering? En hoe? Wanneer wordt een bestaande Amersfoortse wijk gasloos?
Zij vindt een nog steeds lastig te beantwoorden vraag. "Het beleid van transitie is ook op rijksniveau nog aan het veranderen. Er is ook een belangrijke rol voor huiseigenaars zelf. Er wordt ook ingezet om hen daarbij te helpen."
Vanuit het rijk wordt gestuurd om het warmtebedrijf in overheidshanden te krijgen, maar welke overheid dat wordt, is nog niet duidelijk. Wethouder Janssen wil ook investeren in andere bronnen dan bijvoorbeeld biomassa. In de commissie is kortgeleden hierover al een presentatie gehouden.
Ben van Koningsveld vult aan dat voor zwembad Amerena concreet gekeken wordt naar de inzet van van riothermie. Dat is warmte krijgen door de energie die uit afvalwater van het riool wordt gehaald. Volgens Astrid Janssen is de beste vorm van energie, de energie die je niet nodig hebt.
Tyas Bijlholt is onder meer verantwoordelijk voor mobiliteit en parkeren. Het is bekend dat als je het beleid ingrijpend wilt veranderen, je dat moet doen in het begin van de collegeperiode. Het verkeersbeleid is daarvan zo’n voorbeeld. Wanneer komt er een nieuw mobiliteitsplan en is er 1al een beeld van hoe dat er uit gaat zien?
Hij vindt de vraag terecht, maar juist op het gebied van mobiliteit is het beleid ingrijpend van koers veranderd. Het plan Mondriaan, dat kort voor de verkiezingen als concept werd gepresenteerd door de afdeling Verkeer, is van tafel en de westelijke ontsluiting is na 70 jaar volgens de wethouder 'met pensioen gestuurd'. Maar dat betekent wel dat er op het gebied van de inrichting van de stad veel verandert. Samen met collega Johnas van Lammeren wordt nu gekeken hoe die inrichting moet plaatsvinden.
Hij vertelt, dat hij kortgeleden met de afdeling Verkeer in Utrecht op bezoek is geweest en dat ze daar door de stad zijn gefietst.
Voor de inrichting van de westelijke fietsverbindingen wordt gesproken met de provincie. "Maar er moet nu eerst gewerkt worden aan een concreet plan en dat moet samen met buurt, belanghebbenden en de raad gebeuren."
Het nieuwe parkeerplan, met nieuwe parkeernormen, komt in maart naar de raad.
Johnas van Lammeren is onder meer verantwoordelijk voor dierenwelzijn, duurzame leefomgeving en biodiversiteit. In het coalitieakkoord staat dat er een actieplan biodiversiteit wordt opgesteld. Hoever staat het daarmee?
Wethouder van Lammeren geeft aan dat er al veel participatie is geweest over een concept actieplan biodiversiteit. Doel is om dat op 12 of 21 maart naar de raad te brengen. Het plan wordt breed aangevlogen, over de grenzen van de verschillende portefeuilles. Het doel is om twee generaties vooruit te kijken, vanuit leefbaarheid en dierenwelzijn. Het plan wordt van duidelijke meetbare doelstellingen voorzien.
Overlast gevende dieren worden in principe niet gedood. In een in interview heeft de wethouder gezegd dat dit ook geldt voor ratten. De vraag is hoe je die overlast dan gaat bestrijden? Johnas van Lammeren is blij dat landelijk nu bestrijding met gif is verboden. "Belangrijk is om de bron van de overlast weg te nemen. Dat zijn voedselresten, dus de stad schoonhouden is proriteit en minder voedsel weggooien is dat ook."
Hij verwacht niet dat er een rattenvanger van Amersfoort zal worden aangesteld.
Willem-Jan Stegeman is onder meer verantwoordelijk voor de financiën en economie van Amersfoort. Deze week was er een discussie in de commissie over verplichte winkelsluiting op enkele speciale feestdagen. Een groot deel van de raad wil daarvan af. Opvallend is dat de coalitiepartijen verdeeld zijn. De raad verwacht nu een aangepaste winkeltijdenverordening van het college. Hoe gaat die eruit zien? En wat betekent het, dat in de raad de coalitiepartijen daarover verdeeld zijn?
De wethouder laat deze keer nog niet het achterste van zijn tong zien. Maar hij vindt dit nu juist een mooi voorbeeld van een open discussie. Die zal vast eerst in het college worden gevoerd en daarna waarschijnlijk ook in de raad.
Uit de reacties van de andere wethouders blijkt dat zij er redelijk ontspannen in zitten.
Ben van Koningsveld is onder meer verantwoordelijk voor sport en bestuurlijke vernieuwing. Er staan een aantal nieuwe zaken op de agenda zoals de gelote burgerraad. Maar ook een jongerenraad: wanneer start die en wat gaat die precies doen?
Ben van Koningsveld wil eerst op wijkniveau zorgen voor meer kinderwijkraden. Er moeten er dertien komen. De samenwerking tussen de kinderburgemeester en die kinderwijkraden moet ook vorm krijgen. "Het moet wel echt iets voorstellen." Er komt binnenkort een collegebericht naar de raad over bestuurlijke vernieuwing. Op basis daarvan kan ook het gesprek met de raad plaatsvinden. Ambtelijk wordt via gebiedsmanagers gewerkt en de wethouders moeten ook echt vanuit hun wijken input geven. Een jongerenraad is weer een mogelijk volgende stap. Diverse wethouders geven aan dat er ook een klankbordgroep voor ouderen is. En Ben van Koningsveld benadrukt dat juist sport verbindt en een belangrijk sociale functie vervult.
Hoe ziet burgemeester Lucas Bolsius zijn rol als verbinder in de stad? Volgens hem is de verbindingsrol een extra dimensie. Veel de stad ingaan, soms samen met wethouders op de fiets, die volgens hem dan moeite hebben om hem bij te houden. Nieuwsgierigheid is de manier om contact te maken en te houden.
Hij erkent ook onderweg de scherpe elementen in de wijken tegen te komen. Hij wil vooral het gesprek blijven aangaan. Blijven investeren in de korte lijnen in de stad. En ook als het spannend is, wel de stad in te gaan. Denk bijvoorbeeld aan de situatie rond het WK. "Maar niet alleen handhaven, ook de samenwerking zoeken."
Hij is ook trots op de betrokkenheid van de mensen in de stad. Trots op hoe het in Amersfoort kan gaan, denk bijvoorbeeld aan het vluchtelingenbeleid. Het leidt tot weinig discussie in de stad en de bereidheid om te helpen is groot.
Boeiend gesprek
Het gesprek met het voltallige college was boeiend en liep uit, vooral omdat de collegeleden bereid bleken om open het gesprek aan te gaan. Ik had soms de indruk dat ze nog wel uren door wilden gaan.
Wat opvalt is de open, collegiale en ontspannen sfeer. De wethouders zijn duidelijk nog zoekend om alle ambities uit te voeren, maar de sfeer is goed en ik proef een transparante houding. Het sluit aan bij wat raadsleden eerder in hun evaluatie al aangaven.
Aan het enthousiasme van de dagelijks bestuurders zal het deze raadsperiode in ieder geval niet liggen.