Aan het rondetafelgesprek over de woonproblematiek deden jongeren met verschillende woonsituaties mee. Een samenwonend stel van rond de dertig woont in een huurwoning in de vrije sector met een maandhuur van 1.300 euro. Anderen hadden een woning maar moesten daar weer uit en zoeken nu letterlijk een dak boven hun hoofd. En weer een ander heeft een slecht geïsoleerde woning en ziet de komende winter met grote zorgen tegemoet.
De jongeren vroegen zich af of de politiek hun situatie wel begrijpt. Woningen die gebouwd worden zijn te duur of zelfs te groot. Zoals een jongere opmerkte: “Ik zou met 55 vierkante meter prima tevreden zijn.” En een ander stelde dat je geen eisen meer kunt stellen, je doet concessies tot ze op zijn. Het ontlokte Natanja Vreugdenhil (Partij voor de Dieren) de persoonlijke ontboezeming dat zij tot haar zevenentwintigste op kamers had gewoond en ’s morgens moest “douchen in de pis van een ander”.
Resultaten van het onderzoek
De enquête van Noëlle Sanders geeft de nodige informatie. Ongeveer 440 jongeren deden mee, die overigens niet alle onderdelen invulden. Uit het onderzoek blijkt dat van hen een derde deel nog thuis woont, veertig procent woont in een vrijesector woning en slechts acht procent heeft een sociale huurwoning. Een klein deel heeft een koopwoning en zo’n twaalf procent woont in een kamer.
Woonsituatie per leeftijdsgroep, bron woononderzoek Beter Amersfoort
Uit het onderzoek blijkt verder dat ruim twintig procent van hen een netto huur betaalt van meer dan 1.000 euro per maand. In deze cijfers zijn de netto woonlasten, na aftrek van huursubsidie en belastingvoordelen weergegeven. Het gaat hier enkel om de kale huur, dus zonder kosten voor gas, water en elektra.
Netto woonlasten per maand. bron woononderzoek Beter Amersfoort
Genoeg stof voor discussie met de raadsleden. De PvdA zag in deze cijfers de gevolgen van het marktdenken van de afgelopen jaren terug. Rob Smulders (PvdA) vroeg de jongere, die nu direct een nieuw dak boven zijn hoofd zocht, naar zijn plan B. Ging hij terug naar zijn ouders of had hij een andere oplossing? In het verleden werd er nog wel eens gekraakt, maar dat durfde hij toch niet aan te raden. Die oplossing was er nog niet, waarschijnlijk ging de betrokkene steeds wisselend bij vrienden intrekken. In het uiterste geval was zoeken buiten Amersfoort een optie.
Menno Fousert (Amersfoort 2014) vroeg zich af of we wel de juiste woningen bouwen. Moeten we ons meer richten op doorstroming, zodat daardoor woningen voor starters vrij komen? Hij riep op tot het instellen van een 'matchmaker' die kan helpen met het zoeken naar een andere woning om de doorstroming te bevorderen.
De politici wisten tal van creatieve ideeën op te hoesten. Sociale koopwoningen bouwen, splitsen van woningen, ombouwen van kantoren, jongeren in gezamenlijkheid zelf een woningproject laten ontwikkelen, tijdelijke woningen, regelingen voor het delen van een woning. De jongeren vroegen zich af of er een regeling kan komen om de woningen aan Amersfoorters toe te wijzen. Nu gaan teveel woningen naar Randstedelingen, zo werd gesteld. Voor hen zelf is een dak boven het hoofd de belangrijkste wens. En dat hoeven geen grote woningen te zijn. Het ontlokte Jeroen Bulthuis (GroenLinks) de opmerking dat hij het woord 'kippenhokken' niet meer wilde horen, want volgens hem zijn dit juist de woningen voor starters en jongeren.
Frustraties
Vervelend was dat raadsleden tijdens dit rondetafelgesprek het nodig vonden om hun persoonlijke frustraties te uiten. Zo vroeg Ivo Beekers (VVD) aan de jongeren of zij vonden dat groen kon worden opgeofferd om er woningen te bouwen. Hij verwees daarbij naar de plannen van de VVD om in Stoutenburg Noord te willen bouwen. Andere partijen hadden dit idee naar de prullenbak verwezen. Zie ook https://www.destadsbron.nl/nl/Politiek_belicht_27_Stoutenburg
Wellicht tot zijn teleurstelling, was het antwoord dat juist het groen de sfeer in Amersfoort bepaalt en het daarom fijn is om in Amersfoort te wonen. In het groen bouwen vinden zij geen oplossing, wel konden ze begrip opbrengen om de hoogte in te gaan.
Sommige partijen bereden stokpaardjes. De VVD pleitte voor minder regels, want door al die regels wordt het voor ontwikkelaars steeds lastiger om te bouwen. De SP vond daarentegen de vrije sector het grootste gedrocht van de kapitalistische markt. Amersfoort voor de Vrijheid vond dat de overheid, dus ook de gemeente, juist te veel sturing geeft aan de woningmarkt en dat het allemaal aan de vrije markt moest worden overgelaten.
Ik denk dat de jongeren tijdens dit soort stellingen met hun oren zaten te klapperen. Met dit soort stokpaardjes los je de problematiek natuurlijk niet op.
Eerlijke boodschap
Duidelijk werd dat de politiek wel oplossingen wil, maar dat die er wellicht op korte termijn niet zijn. Tijdens de economische crisis van een aantal jaren geleden werd er te weinig gebouwd. Nu zitten we met een bouwcrisis waardoor mogelijk het bouwtempo niet gehaald wordt. Een ander aspect, overigens door niemand genoemd, is dat tot voor kort het aantal sociale woningen in Amersfoort in tien jaar tijd niet was toegenomen. De toename van nieuwe sociale huurwoningen werd teniet gedaan door sloop en verkoop van oude sociale huurwoningen. De wachtlijsten bleven daardoor gelijk. De politiek heeft dit inmiddels erkend en in het Deltaplan Wonen is daarom vastgelegd dat bij elk nieuwbouwplan in ieder geval 35% sociale huur moet worden gebouwd. Het doel is om in totaal 1.000 woningen per jaar te bouwen. Of deze forse ambitie haalbaar is, zal de komende jaren moeten blijken.
Een ander punt van zorg is dat in de afgelopen dertig jaar de wachtlijsten van woningzoekenden nauwelijks veranderden. In de jaren negentig van de vorige eeuw was de wachtlijst ongeveer 10.000 woningzoekenden. Daarom moest Amersfoort groeistad blijven. Nieuwland (4.400 woningen) en Vathorst (10.000 woningen) werden gebouwd en nog steeds staan er 13.000 woningzoekenden op de wachtlijst. Dit roept wel de nodige vragen op. Bouwen we wel echt om de wachtlijsten op te lossen?
Hoe dan ook, de meeste politieke partijen gaven aan dat het probleem zeker niet op korte termijn zal worden opgelost. Wethouder Astrid Janssen deelde mee dat zij zoekt naar oplossingen en daarvoor onderzoeken heeft uitgezet. Eén van de oplossingen is het neerzetten van tijdelijke woningen, zoals nu al op de Isselt is gebeurd. Zij is aan het onderzoeken of er hiervoor meer locaties beschikbaar zijn. Noëlle Sanders (Beter Amersfoort) verwees hierbij naar een eerder aangenomen motie over bouwen van dit soort tijdelijke woningen in Vathorst Bovenduist. De wethouder zegde toe hier binnen redelijke tijd op terug te komen.
Voor de jongeren zijn er dus nog niet direct oplossingen. Wel heeft dit rondetafelgesprek de nood onder jongeren weer eens duidelijk onder de aandacht gebracht.