Het verschil van informatieniveau tussen de vijf onderhandelende partijen D66, Groen Links, VDA, Amersfoort 2014 en Partij voor de Dieren is groot. Twee partijen (D66 en GroenLinks) hebben de laatste vier jaar coalitie-ervaring. Aan de onderhandelingstafel zit dan ook nog eens een wethouder met uiteraard extra veel kennis. Van de andere drie partijen is er één geheel nieuw (PvdD) en hebben de andere twee (CDA en Amersfoort2014) de afgelopen vier jaar oppositie gevoerd. Zij hebben niet de informatie die de andere twee wel hebben.
De afgelopen weken is er daarom veel informatie verzameld en gedeeld, enerzijds ambtelijk en anderzijds door externe experts. Of het daarbij al tot echte onderhandelingen is gekomen is de vraag. Er is elke week minstens drie keer vergaderd met elkaar. Het ontlokte de voorman van de PvdD, Christian van Barneveld, de uitspraak dat hij Tyas Bijlholt bijna meer ziet dan zijn eigen vrouw.
Met het aangaan van de vijf geplande stadsgesprekken kun je zeggen dat een eerste verkiezingsbelofte wordt ingelost. Door veel partijen is gezegd dat zij de inwoners vooraf meer willen betrekken bij beleidsvorming. Deze gesprekken zijn daartoe een eerste poging. De partijen leggen aan de inwoners en organisaties dilemma’s voor over nog te maken keuzes. De partijen hebben vooraf nog geen standpunt bepaald en de opbrengst van de gesprekken vormt input voor de onderhandelingen. Er zijn vijf gespreksrondes, waarbij de volgende onderwerpen op de agenda staan:
14 mei Wonen en mobiliteit
21 mei Sociaal domein, jeugdzorg, onderwijs en arbeidsmarkt
28 mei Energietransitie en economie
4 juni Sport en cultuur
11 juni Samenwerking met de stad en regio en financiën.
Op de eerste bijeenkomst was het behoorlijk druk. Er waren in Hooglanderveen zes tafels waar gesprekken werden gevoerd.
De aanwezigen kregen vier dilemma’s voorgelegd:
1. Voor het bouwen in wijken gelden nu overal dezelfde regels en randvoorwaarden. Wat is nodig om de beoogde 1000 woningen per jaar te bouwen en rekening te houden met de leefbaarheid in de verschillende wijken?
2. Partijen willen woningen aanbieden voor iedereen. Tegelijk willen zij doorstroming stimuleren. Dat kan wellicht door specifieke doelgroepen voorrang te geven. En specifieke projecten alleen te richten op ouderen. De vraag aan de inwoners is, wat zijn de voor- en nadelen van een dergelijke aanpak.
3. Partijen willen meer huizen en minder auto’s in de stad. Hoe kan dat en onder welke voorwaarden?
4. In de stad moet ruimte zijn voor de auto, ook al kiezen we voor voorrang aan fietser en voetganger. Maar hoeveel ruimte? Wat is dan minimaal nodig, waarvoor en waarom? En wat zijn de voor- en nadelen van het voorrang geven aan fietsers en voetgangers?
Aan de tafels werd druk gediscussieerd met vertegenwoordigers van onder meer Onbeperkt Amersfoort, Fietsersbond, Binnenstadbewoners, Groen in Amersfoort. En met diverse wijkbewoners vanuit onder meer Jericho, Soesterkwartier, Liendert, Hogekwartier en De Berg. Ook huurdersvereniging Hestia en corporatie Portaal waren er. En ik vergeet er vast nog een aantal. Er waren veel smaken aanwezig dus en dat maakte de gesprekken aan de tafels zeker aantrekkelijk. De gesprekken werden geleid door vertegenwoordigers van de onderhandelende partijen én de twee formateurs.
Mobiliteit
Er kwamen suggesties langs, bijvoorbeeld een parkeernorm bij nieuwbouw die drastisch omlaag moet, betere regulering bij scholen, transferia als oplossing voor parkeren van de tweede auto. Of: één parkeervergunning per huishouden, overige auto’s in parkeergarages. OV-gebruik belonen, stadspas voor 65+.
Opvallend was het betoog om eerst eens na te denken over het doel van mobiliteit: wil je snel van punt A naar punt B of wil je een inrichting van de stad die het langzaam verkeer voorrang geeft. Pas als je weet wat je doel is, kun je de hoe-vraag beantwoorden. En vervolgens kun je bepalen wat daarvoor nodig is, inclusief de benodigde middelen. Nu wordt de infrastructuur vooral aangelegd als onderdeel van een ruimtelijke inrichting zonder naar de rest van de stad te kijken.
Tip voor de onderhandelaars: maak een nieuw mobiliteitsplan vóórdat je geld uitgeeft voor dure infrastructuur.
Openbaar vervoer moet beter op elkaar afgestemd worden, want veel plekken worden steeds moeilijker bereikbaar. Onbeperkt Amersfoort wijst er op dat mensen met een handicap niet altijd een bus kunnen instappen en vraagt of dat aangepakt kan worden.
De binnenstad kwam uitgebreid aan de orde. Het is nu een rommeltje. Om de autoluwe binnenstad goed te laten functioneren, moet beter worden gehandhaafd en het fietsparkeren moet worden aangepakt. Het autoluw maken van de Stadsring kan gewoon, volgens sommige aanwezigen, zelfs zonder Westelijke Ontsluiting. En de Noordewierweg moet worden aangepakt, zoals beloofd. Leuk idee: gratis watertaxi’s.
Wonen
Aan de tafels waar over wonen werd gediscussieerd, ging het er steviger aan toe. Aan meerdere tafels werd de vraag gesteld voor wie er wordt gebouwd. ‘Het houdt een keer op’. Kan de regio niet meer van de woonopgave oppakken, wat doen Leusden en Bunschoten? En geen woontorens bouwen om ‘maar te wonen’. Leefbaarheid, natuur, groenbehoud staan onder druk en er zijn zorgen over hittestress.
Aan de tafels was men het wel eens dat bij sociale woningbouw 35% de ondergrens is. Er werd gewezen op leegstaande woningen en kantoren. Een verhaal uit Liendert riep de nodige vragen op. Een mevrouw vertelde dat naast haar een eengezinswoning een jaar lang had leeggestaan en dat er vervolgens geen gezin in kwam, maar een alleenstaande man. Na dit verhaal kwamen meer van dit soort voorbeelden los. Het woonbeleid van de corporaties is onduidelijk. Er is zorg dat woningen bewust leeg gelaten worden om ze te kunnen verkopen of te slopen.
Het nieuwe Hogekwartier is geen voorbeeld voor het nieuwe wonen. Uit de wijk komen klachten over geluidsoverlast, gebrek aan sociale samenhang en de verhuiswagen staat dagelijks voor de deur, omdat veel mensen al weer vertrekken.
Doorstroming bevorderen is goed, maar dan wel door het bouwen van woningen die geschikt zijn, geen ‘hokken’. Geen hoogbouw met veel kleine woningen om aan het percentage sociale woningbouw en middenhuur te voldoen en vervolgens giga dure appartementen om de winst voor de projectontwikkelaars te kunnen realiseren. Het wordt niet gewaardeerd. Een opmerking die meermalen is gehoord: wees kritisch op de aantallen, focus op de leefkwaliteit. Leefbaarheid staat voorop en kijk uit voor druk op de bestaande wijken.
Ook bij wonen een tip voor de onderhandelaars: laat een onafhankelijke stedenbouwkundige een integrale visie ontwikkelen. En neem als gemeente een meer sturende rol en laat je niet teveel leiden door projectontwikkelaars.
Opbrengst eerste stadsgesprek
De aanwezigen zijn overal het algemeen positief over dit eerste gesprek. Sommigen hadden wel graag de gelegenheid gehad om hun eigen punt nadrukkelijker te kunnen maken. De aanwezige onderhandelaars moesten hard werken om alles te noteren. Op verzoek van de aanwezigen zijn inmiddels alle flappen met aantekeningen verspreid en voor iedereen te bekijken, zie https://www.amersfoort.nl/bericht/opbrengst-van-de-gesprekken.htm
De onderhandelaars hebben beloofd om bij de presentatie van het coalitieakkoord nadrukkelijk aan te geven wat er met deze opbrengst te gebeurd.
Coaltie-onderhandelingen
De grote vraag is natuurlijk hoe het met de onderhandelingen staat. De verkiezingen zijn al weer een tijdje achter de rug en de verwachting is dat pas voor de zomervakantie (eind juni) er een nieuw college gepresenteerd kan worden. Dat is redelijk laat. Volgens de onderhandelaars gaat zorgvuldigheid voor. De onderlinge sfeer lijkt wel goed.
Toch is er wel spanning aanwezig. De politieke onderwerpen op het gebied van mobiliteit, zoals de westelijke ontsluiting en de autoluwe Stadsring zijn niet expliciet voorgelegd als dilemma. Op het gebied van wonen zijn sloopplannen voor bijvoorbeeld Jericho niet aan de orde gesteld. Blijkbaar moeten dat soort onderwerpen toch aan de onderhandelingstafel worden opgelost. Er wordt gemiddeld drie keer per week, op alle mogelijke locaties in de stad, vergaderd. Uitspraken worden er niet gedaan en vragen worden weggelachen. Onderlinge cultuurverschillen en informatieachterstanden moeten worden weggewerkt. Een behoorlijke klus voor de twee formateurs.
Op zaterdag 21 mei staat het volgende stadsgesprek gepland met als onderwerpen: Sociaal domein, jeugdzorg, onderwijs en arbeidsmarkt. Iedereen kan meedoen.