Het college in de oude samenstelling regeert nog door zolang er geen nieuw college is gevormd. De nieuwe raad heeft daarbij geen restricties opgelegd, dus komen er gewoon voorstellen waar de nieuwe raad zich een oordeel over moet vormen. Dinsdag 10 mei zijn er diverse onderwerpen waarover raadsleden gaan vergaderen. Een van die voorstellen gaat over een beter systeem van groencompensatie.
Het college stelt een puntensysteem voor bij grote ruimtelijke ontwikkelingen. Dit puntensysteem geeft inzicht in het bestaande groen, wat daarvan de waarde is en hoe het gecompenseerd moet worden. Het is een uitwerking van de groenvisie die al in 2016 is vastgesteld. Het is een goed idee maar er kleven wel wat bezwaren aan.
Alleen groencompensatie bij grote projecten
In de groenvisie van 2016 staat dat er beleid komt voor groencompensatie bij toekomstige ruimtelijke en infrastructurele projecten. De groenvisie ging daarbij uit van álle projecten en niet alleen grote projecten. Ook bij kleinere ontwikkelingen verdwijnt er immers vaak groen en is er veel discussie met buurtbewoners hierover. De gemeente stelt dat voor kleine plannen de maatregelen uit het instrument ook positief zijn, maar daar wordt het als compensatieadvies meegegeven. Daarmee wordt het een vrijblijvend advies. Een ander punt is dat groencompensatie niet direct betekent dat bomen worden teruggeplaatst. De compensatie kan ook op andere manieren worden ingevuld.
Integraliteit
Ik heb onder meer de Bomenstichting Amersfoort gevraagd wat zij van het plan vindt. Er is waardering voor het goed uitgedachte puntensysteem, maar er zijn ook zorgen. ‘Risico is dat er te gefragmenteerd gewerkt wordt en natuurinclusief bouwen neerkomt op het puur ‘afvinken’ van het verplichte lijstje, om de punten te behalen. Omdat veerkrachtige ecosystemen gebaat zijn bij een schaal van voldoende grootte, robuustheid en verbondenheid, is het van groot belang om natuur inclusieve ingrepen in bouw- en infraprojecten integraal te benaderen. Daarom moet je niet alleen op projectniveau kijken, maar ook op gebiedsniveau: wat werkt ecologisch gezien echt?
Hierbij lijkt het puntensysteem als instrument wat te missen. De natuur is het meest gebaat bij een op grotere schaal gehanteerde samenhang in alle maatregelen waarbij diversiteit een uitgangspunt zou moeten vormen. Daar heeft Amersfoort nog geen beleid op gemaakt, ook niet in het Biodiversiteitsactieplan. Maar het puntensysteem is een start tot meer systeemgericht denken, een goede aanzet. Er is echter meer werk aan de winkel: een samenhangend systeem voor heel Amersfoort: stad, dorpen en de buitengebieden.’ Aldus de Bomenstichting.
Bijdrage aan een groener Amersfoort
In het collegevoorstel wordt ervan uitgegaan dat groencompensatie direct bijdraagt aan een groener Amersfoort. Maar is dat wel zo? Er is immers bijna geen ruimte voor grootschalige groencompensatie. Tot nu is bij grote projecten waarvoor veel bomen gekapt moesten worden, al uitgeweken naar andere plaatsen in de provincie. Voor de grootschalige kap voor het bouwen van een schietfaciliteit van Kamp Soesterberg moet de compensatie helemaal in Haarzuilens worden gezocht. Voor de kap van 1500 bomen in verband met de westelijke rondweg moet compensatie in Soest worden gezocht. Ook Rijkswaterstaat, die bezig is met de plannen voor knooppunt Hoevelaken, dat op Amersfoorts grondgebied ligt, compenseert niet in Amersfoort, maar in Soest, aan de Melksteeg.
En onlangs ging de alarmbel rinkelen voor het Hoevelakense bos. Er was nota bene een ontwikkelingsvisie samen met bewoners én met de gemeenten Amersfoort en Nijkerk opgesteld. Deze visie diende als basis voor de Amersfoortse ontwikkeling Ruimtelijke inrichting Nijkerksestraat Oost en West. Het doel was om vanuit deze visie ruimte te creëren om het Hoevelakense bos te ontlasten. De besluitvorming in Amersfoort bleef hierover echter verder uit en zo kon een projectontwikkelaar een deel van die gronden kopen voor eigen gebruik. Deze ontwikkelaar wil niet meewerken aan de ontwikkelingsvisie en daardoor is een groot deel van de compensatiemogelijkheden niet meer mogelijk. Het is nu onduidelijk hoe het Hoevelakense bos ontlast kan worden.
Intussen is door deze ontwikkelaar een wal met wat begroeiing aangelegd waardoor het Hoevelakense bos nauwelijks meer zichtbaar is. Op de foto is te zien hoe het uitzicht is belemmerd.
Het Hoevelakense bos verdwenen achter de wal van een ontwikkelaar. Foto Geurt Hilhorst.
Het puntensysteem in de praktijk
Het adviesbureau Arcadis heeft het puntensysteem ontwikkeld. In de inleiding is te lezen: ‘Het doel is om de groene waarden te versterken en te behouden. Daarnaast wordt ernaar gestreefd om de biodiversiteit (kenmerkende inheemse plant- en diersoorten) te vergroten. Naast de compensatie taakstelling dient elk project een bepaald aantal punten te behalen voor natuurinclusief bouwen. In het puntensysteem wordt niet alleen aandacht besteed aan bomen, maar ook aan de waarde van bijvoorbeeld gazon en groenaanplant (bijv. : kruiden, struiken en heesters). Met alleen bomen kom je er niet: juist de samenhang tussen gazon, kruidenlaag, struikenlaag, heesterlaag en bomen is essentieel voor het behoud en de verbetering van biodiversiteit’.
Het college stelt nu voor dat met het puntensysteem wordt bepaald welke type groencompensatie en natuur inclusief bouwen toegepast gaat worden. Eerst wordt gekeken in of bij het project zelf. Als dat niet kan dan wordt er gezocht naar compensatie in de directe omgeving én als dat niet kan dan wordt het compenseren elders in of aangrenzend aan het stadsgroen zoals weergegeven op de Groenkaart.
Het college stelt verder: We eisen per project waar groencompensatie plaatsvindt een groen inrichtings- en beheerplan die als voorwaarde bij de vergunning wordt gevoegd. Deze harde eis wordt overigens niet in de beslispunten voorgelegd aan de raad. Daar staat er kan een groen inrichtings- en beheerplan worden geëist. Ik ben benieuwd of de raad dit zal aanpassen in een harde eis. Overigens is het wel goed dat er ook een beheerplan moet worden voorgelegd, anders loop je het risico dat het aangelegde of behouden groen snel verdwijnt.
Een voorbeeld van inclusief bouwen uit het rapport van Arcadis
Het puntensysteem werkt met een lijst van te behalen punten voor natuurinclusief bouwen, elke maatregel levert punten op. De score is afhankelijk van de compensatie opgave, de omvang en de ligging van het project. Een ontwikkelaar heeft echter vrijheid om te bepalen welke stappen genomen worden.
De beste manier is natuurlijk om bomen en ander groen te handhaven, want dan hoeft er niet gecompenseerd te worden. Handhaaf je bijzonder groen, dan levert dat bonuspunten op. Moet je compenseren buiten het plangebied, dan levert dat strafpunten op en moet je extra compenseren. Op deze manier moet het puntensysteem stimuleren dat er groen meer behouden blijft en anders, dat er meer wordt gecompenseerd.
Het lastige is dat het kappen van een boom niet hoeft te betekenen dat een nieuwe boom hoeft te worden teruggeplant. De ontwikkelaar kan in overleg met de gemeente andersoortige compensatie voorstellen. Iemand gaf mij als voorbeeld: Stel een boom van een zekere omvang heeft 4 punten, dan kun je die vervangen door twee struiken die ieder maar 2 punten hebben. Of een veld vol bloemen. Of groene gevels. En dan sneuvelen alsnog de bomen. Het is volgens mij niet de bedoeling van het puntensysteem, maar ik kan mij die zorg wel voorstellen.
Politieke consequenties
Het kan dinsdag best nog wel eens een interessant discussie worden. Enerzijds willen de meeste politieke partijen een beter groencompensatieplan, anderzijds zijn er nog veel onduidelijkheden in de voorstel. Er zit een behoorlijke vrijblijvendheid in, die in de praktijk tot veel onrust kan zorgen. De vraag is daarom of dit voldoende is voor de partijen. Volgens de programma’s wil de politiek voor de komende vier jaar veel meer. D66 heeft het niet alleen over compensatie, maar wil duizend bomen bijplanten. Ook GroenLinks wil duizend bomen extra bijplanten en ecologische verbindingen tussen groen gebieden. De VVD wil meer klein groen in wijken. Het CDA wil kap waar mogelijk voorkomen en wil genereus herplanting in de hele stad. Het CDA ziet zelfs op daken mogelijkheden om bomen te planten. De ChristenUnie wil dat de 1-op-1 herplant van bomen binnen twee jaar wordt gerealiseerd, en niet op de lange baan wordt geschoven. Amersfoort2014 wil kwalitatief groen in de wijken en het stimuleren van biodiversiteit. De Partij voor de Dieren wil bij klimaat- en bouwplannen een natuurtoets en een CO2-budget en CO2-opslag in de vorm van bossen, meer natuurontwikkeling. En ook andere partijen staan voor meer groen in de stad.
Kijkend naar al die ambities, dan is de vraag of de politiek genoegen kan nemen met dit voorstel. Het is weliswaar een behoorlijke stap in de goede richting, maar wel een met veel valkuilen. Het zou mij niet verbazen als dit tot een zware discussie leidt. Hardere garanties over volledige compensatie bij grote én kleine projecten, dat is toch het minste dat verwacht mag worden, als je de partijprogramma’s tenminste serieus kan nemen. En van sommige partijen zal de kritiek wel van de andere kant komen. Teveel regelgeving voor ontwikkelaars, ik hoor het de VVD al zeggen.
Het punt staat dinsdag om 20.15 uur op de agenda en inspreken is mogelijk!