De discussie van afgelopen dinsdag ging over de aanleg van een doorfietsroute van Amersfoort naar Bunschoten, deels over grond van de Provincie. De vraag die centraal staat is of deze route langs de west- of de oostkant van de Maatweg moet worden aangelegd. De Fietsersbond heeft hierover een uitgesproken mening.
Vertegenwoordigers van de Fietsersbond, v.l.n.r. Henk van Rooijen, Bob van der Schaft en Wouter Wagenmakers.
Eerst in het kort de feiten. In november 2019 is een collegebesluit genomen om een intentieovereenkomst te tekenen met de Provincie en de gemeente Bunschoten. In de overeenkomst, ondertekend door de toenmalige verkeerswethouder Hans Buijtelaar, is nog geen trajectkeuze opgenomen. Wel staan de verschillende mogelijkheden in een bijlage ingetekend. Het collegebesluit is een openbaar hamerstuk, maar er wordt, voor zover bekend, niet actief over gecommuniceerd naar de gemeenteraad.
Tussen 2019 en 2020 wordt er een variantenanalyse gemaakt. Een extern bureau, Sweco, adviseert op 30 november 2020 de route aan de oostkant van de Maatweg aan te leggen, dat gaat over de brug bij de Ballandelaan (aan de kant van de Vuurtoren) via het park naar de Maatweg. De Provincie Utrecht adviseert in begin 2021 echter om de route aan de Meanderkant, de westkant van de Maatweg, aan te leggen. De west variant loopt parallel aan de autoroute direct naar de Maatweg toe. Op 5 oktober 2021 wordt een realisatieovereenkomst ondertekend, namens het college, door Roald van der Linde, de opvolger van de vertrokken Buijtelaar. Ook dit is een hamerstuk op de besluitenlijst van het college. Opnieuw wordt hierover niet actief gecommuniceerd naar de gemeenteraad. Er is in ieder geval geen collegebericht of raadsinformatiebrief hierover gevonden. Na het ondertekenen start de participatie en daarna de uitwerking van het tracé.
De doorfietsroute
De twee varianten zijn o.a. onderzocht op verkeers- en sociale veiligheid, comfort, beleving en directheid. Er is gekeken naar obstakels zoals kruispunten, verkeerslichten en wegversmallingen. In het Sweco-rapport van 2020 is in eerste instantie de oostvariant uitgewerkt, naast een variant via de Hamseweg. Hierbij werd al gekozen voor de oostvariant. Vervolgens werd ook de westvariant onderzocht. De conclusie was dat beide varianten niet veel voor elkaar onderdeden. Wel werd geconcludeerd dat Maatweg-oost de meest logische route voor fietsers is. Deze route is het meest direct en logisch, en wordt niet ervaren als omrijden. De route Maatweg-oost heeft daarom de voorkeur boven de route Maatweg-west. Dit sluit aan op de visie van de Fietsersbond, die bereid is om op sommige punten een iets smaller fietspad (3 meter) op de koop toe te nemen. Er behoeft volgens de bond op die manier geen grond te worden aangekocht. De kap van bomen zal dan beperkt kunnen blijven.
Het gaat om een totaal investering van 3,1 miljoen euro. De gemeente Amersfoort draagt 35% bij voor het deel op het grondgebied van Amersfoort, zo’n 655.000 euro. Er wordt ook nog 95.000 euro aan interne uren toegerekend aan het project.
Bron: Rapport Sweco
De Provincie maakt een andere afweging
De Provincie Utrecht gebruikt alle overwegingen uit het eerder genoemde rapport van Sweco maar komt tot een andere afweging. De Provincie vindt dat de ruimtelijke inpasbaarheid een probleem kan zijn, mede vanwege de nodige bomenkap. Tevens zal er bij de oostelijke variant sprake zijn van benodigde grondaankoop en zal het bestemmingsplan moeten worden aangepast. Dit leidt tot vertraging en extra kosten. De inpasbaarheid heeft vooral te maken met de breedte van de fietspaden. De Provincie onderbouwt haar overwegingen met smileys.
Het afwegingskader van de Provincie, bron Memorandum Provincie Utrecht
Politiek schimmenspel
Er ontwikkelt zich een vreemd schimmenspel in de commissie. Het begint met de verkeerswethouder, Tyas Bijlholt, die zich verontschuldigt voor de slechte communicatie. Hij is zelf niet direct verantwoordelijk voor deze besluitvorming, die heeft onder het vorige college plaatsgevonden. Hij geeft aan dat de communicatie van het college beter had gemoeten en dat het niet weer zal gebeuren. Hij zit duidelijk met de kwestie in de maag.
De wethouder herhaalt de argumenten uit het memorandum van de Provincie.
De vertegenwoordiger van de Provincie zit er stil bij. Als hij een vraag van een raadslid krijgt over het traject, dan is zijn antwoord dat hij het een goed plan vindt en verder niets te zeggen heeft. De raadsleden kijken verbijsterd toe.
Over de onderbouwing van de provinciale keuze is eveneens verbazing. Wat is nu precies de achterliggende onderbouwing van de prachtige smileys? Er komt geen antwoord. Hoeveel bomen moeten er gekapt worden voor de oostelijke variant? Het is niet bekend. Is een fietspad van drie meter op enkele punten aanvaardbaar? De provinciale vertegenwoordiger erkent dat het wel vaker voorkomt, maar dat het niet de voorkeur heeft. Wat de meerkosten zijn voor de oostelijke variant? Het wordt niet duidelijk. Als het fietspad op sommige punten smaller kan worden, is dan grondaankoop nodig? Opnieuw geen antwoord.
De wethouder vraagt aan de raad of er een andere trajectkeuze moet worden gemaakt en of de gemeenteraad dan bereid is om de meerkosten te betalen. Dat is een brug te ver. De vergadering heeft alleen maar vragen opgeleverd en geen antwoorden. Terecht weigeren raadsleden de vraag van de wethouder te beantwoorden. Zij willen eerst antwoord op de vele vragen. De wethouder zegt vervolgens toe om binnen anderhalve maand de vragen te beantwoorden.
Een gemiste kans
Kijkend naar het verloop van deze vergadering zijn er enkele conclusies te trekken. Het vorige college had de raad actief moeten voorlichten over de voorgestelde fietsroute. Er is op meerdere momenten, in 2019 en 2020, een overeenkomst ondertekend waarover de raad niet actief is geïnformeerd. Dit heeft ook te maken met de manier waarop het college vergaderde. De besluitenlijst bevatte vaak bijna alleen hamerstukken. Dat wekte de indruk dat het minder belangrijke zaken betrof. Tegelijkertijd mag van een raadslid wel worden verwacht dat gekeken wordt naar de besluitenlijst van het college.
De Provincie was verantwoordelijk voor de participatie. Over de uitkomsten daarvan is al evenmin actief gecommuniceerd. De Fietsersbond heeft medio januari 2023 aan de bel getrokken bij de gemeenteraad nadat de bond eind december 2022, binnen een week, moest reageren op de keuze voor het eindtracé. Een aantal fracties heeft vervolgens de vergadering van afgelopen dinsdag georganiseerd.
Wat mij verbaast, is dat er geen goede ambtelijke en bestuurlijke voorbereiding heeft plaatsgevonden op de te verwachten vragen. Als dat wel was gebeurd, had de wethouder direct een antwoord kunnen krijgen op zijn vraag aan de raad. Als de meerkosten bekend waren geweest, de hoeveelheid te kappen bomen, wel of geen benodigde grondaankoop, dan hadden de raadsleden de belangen kunnen afwegen. Nu zal gewacht moeten worden op de antwoorden vanuit de wethouder. Alles bij elkaar moet worden geconcludeerd: een gemiste kans.