1 reactie

PolitiekBelicht: Raad worstelt met nieuw bouwplan Liendert

door Peter de Langen
26 november 2021om 13:28u

Woningcorporatie Portaal is eigenaar van het in 2018 gesloten woonzorgcentrum De Liendert tussen de Zwaluwenstraat en het Valleikanaal. Dit wil men slopen en daarvoor nieuwbouw in de plaats neerzetten met 200 tot 230 woningen in hoogbouw, waarvan 80% sociaal en 20% middelhuur. Het is een herontwikkeling die niet past in het bestaande bestemmingsplan, dus zal de gemeenteraad hierover moeten besluiten. De gemeenteraad heeft eerder vastgesteld dat er een wijkperspectief voor Liendert moet komen waaraan nieuwe ontwikkelingen worden getoetst. De gemeenteraad heeft ook de participatiegids vastgesteld met daarin procesafspraken voor dit soort trajecten.

Portaal heeft inmiddels randvoorwaarden voor dit plan ontwikkeld en de raad moet nu besluiten of dit de juiste kaders zijn. De belangrijkste kaders zijn: de herontwikkeling van de Zwaluwenstraat 1 gebeurt met respect van het bestaande woon- en leefklimaat; in het nieuwbouwprogramma komen circa 200 tot 230 huurappartementen, waarvan 80% sociale huurwoningen en 20% voor de middeninkomens; hoogbouw is mogelijk, mits goed onderbouwd. De bebouwing wordt van lagere orde dan de naastgelegen toren van het Hogekwartier; de parkeerplaatsen voor de bewoners van de nieuwbouw komen uit het zicht en onder de grond; waardevolle bomen blijven behouden en de groenkwaliteit wordt versterkt, en tenslotte worden omwonenden en andere belanghebbenden betrokken bij de planvorming. In alle fases moet er aandacht zijn voor participatie

Liendert2.jpg

Om de hoek van de geplande nieuwbouw in de Zwaluwenstraat wordt al gebouwd. Foto's Eric van der Velden

Muur om de wijk

Bewoners in Liendert hebben bezwaren tegen de plannen, ze voelen zich niet gehoord. In de wijk Liendert worden meerdere grootschalige woningbouwplannen ontwikkeld en bewoners voelen zich in de verdrukking komen. Het lijkt dat er een muur om Liendert wordt gebouwd. Het wijkperspectief is er nog niet en er is dus ook geen toetsingskader. Bewoners geven aan dat in hun ogen de procesafspraken van de participatiegids niet zijn nageleefd. Er zijn zorgen over de sociale samenhang in de wijk, de verkeersdruk en de ontsluiting van de verschillende woningbouwprojecten.

Een bewoner maakt melding van de aanvraag van Portaal op 8 februari 2021 bij de provincie voor een ontheffing in het kader van de Wet Natuurbescherming i.v.m. de voorgenomen sloop van De Liendert. Opmerkelijk is deze onderbouwing van de aanvraag: 'De sloop is ook nodig vanwege de aanwezigheid van asbest in het gebouw waardoor dit een gevaar vormt voor de volksgezondheid en openbare veiligheid. De ontheffing voor de beschermde soort onder de Habitatrichtlijn wordt daarom aangevraagd in het belang van volksgezondheid en openbare veiligheid'. 

Liendert4.jpg

Het groen blijft behouden bij nieuwbouw op de plek van het zorgcentrum

Als elk gebouw met asbest in Amersfoort gesloopt moet worden, dan blijft er weinig bebouwing over. Tijdens informatieavonden in de wijk is gezegd dat er nog geen sprake is van concrete plannen, maar uit deze aanvraag blijkt dat er dus al concrete sloopplannen zijn. Geen enkel raadslid is op deze melding ingegaan.

Op 28 oktober heeft een eerste bespreking in de ronde plaatsgevonden. Insprekers konden hun zorgen bij de politiek neerleggen en de politici hebben een allereerste reactie gegeven. Omdat er te weinig tijd was om het onderwerp goed te bespreken, is op 23 november het onderwerp opnieuw aan de orde geweest.

Een duivels dilemma

Op 28 oktober sprak een aantal raadsleden (PvdA en D66) al van een duivels dilemma. Er wordt erkend dat er sprake is van druk op de leefbaarheid in Liendert (CDA, Amersfoort2014), tegelijkertijd wil men voldoen aan de behoefte aan woningen. Men vraagt zich af of je kaders kunt vaststellen die in tegenspraak zijn met elkaar (SP) en of het voorgestelde aantal woningen wel in Liendert past (de meeste partijen). Groen Links en CU vragen zich af of deze kaders de juiste zijn en of je wel door kunt gaan met het proces. Lijst Sanders heeft bezwaar tegen het huisvesten van kwetsbare groepen in dit plan.

Kortom, raadsleden worden geconfronteerd met hun wettelijke rollen. De gemeenteraad stelt in zijn rol van volksvertegenwoordiger namelijk vast onder welke voorwaarden het college een onderwerp verder mag uitwerken en controleert op de uitvoering van vastgesteld beleid.  Raadsleden worden verder geacht zonder last te handelen (dus niemand kan én mag zeggen hoe ze moeten stemmen) en zich dualistisch, en dus onafhankelijk, op te stellen tegenover het college van b en w. Raadsleden moeten niet alleen het algemeen belang vertegenwoordigen,  volgens vaste uitspraak van de Raad van State, maar ze moet ook tot een zorgvuldige afweging komen van alle belangen, dus ook de specifieke belangen.

Op 23 november werd de discussie tussen de raadsleden voortgezet. Niet alle partijen waren aanwezig omdat er meerdere vergaderingen tegelijkertijd werden gehouden.

Omgaan met de rollen

Het leek mij eens goed om juist bij dit onderwerp te kijken hoe de raadsleden met hun rollen omgaan. 

De raadsleden zijn voornamelijk ingegaan op de hoeveelheid van de woningen, het bouwvolume en het participatieproces. Het CDA zoekt naar ruimte voor heroverweging van de kaders en is ongerust over het volume en het aantal woningen. Deze partij doet een concreet voorstel om het volume met 25% naar beneden bij te stellen. De partij onderbouwt dit met zorgen over de verstening van de wijk Liendert en voegt tegelijkertijd een belangenafweging toe: niet alleen kijken naar het belang van de gemeente en Portaal (“daar zijn we goed in”) maar ook naar de belangen van de huidige wijkbewoners.

Liendert7.jpg

De Zwaluwenstraat, met links woonzorgcentrum De Liendert.

In de discussie wordt dan vervolgens niet direct ingegaan op de zorgen over verstening en wat dat betekent voor de wijk Liendert. D66 vraagt wat zo’n bijstelling met min 25% betekent voor de exploitatie van het plan (belang Portaal) en of er dan nog wel geparkeerd kan worden op eigen terrein.

Dat lijkt wat vreemd, want als er minder wordt gebouwd, komen er ook minder auto’s en zijn dus minder parkeerplaatsen nodig. Niemand die dat argument overigens noemt. PvdA vindt het te beperkt denken, het is slechts een deel van Liendert, maar wil eventueel wel een maximum aantal woningen voorstellen.

De VVD vindt dat eerst vragen over ontsluiting moeten worden beantwoord. GroenLinks kijkt vooral naar de exploitatie en brengt in dat Portaal al uitgaat van minder woningen dan eigenlijk is gewenst. Er zou eerder sprake zijn geweest van 270 woningen. Dit blijkt overigens niet uit de stukken, hier is waarschijnlijk sprake van inside-information.

De discussie gaat alle kanten op. Toch komt het niet tot een echte inhoudelijk discussie en afweging van de kaders.

De raadsleden staan wel uitgebreid stil bij het proces. De meeste partijen geven aan het vreemd te vinden nu al te moeten beslissen over de randvoorwaarden zonder dat alle onderzoeken zijn afgerond. De onderliggende vraag is: kunnen de randvoorwaarden worden aangepast als onderzoeken uitwijzen dat het plan eigenlijk niet past in de wijk en de ontsluiting bijvoorbeeld voor problemen zorgt? Er wordt zorg uitgesproken over het niet aanwezige wijkperspectief. Dat moet een belangrijk toetsingsdocument zijn.

Liendert1.jpg

Woonzorgcentrum De Liendert, gezien vanaf Ringweg Kruiskamp

Er blijken twee richtingen in de raad. De ene richting is om nu de randvoorwaarden goed te keuren, eventueel met enige aanpassingen, en op basis van de uitkomsten van de onderzoeken opnieuw te beoordelen of het een goed plan is. Deze richting wordt gevolgd door D66 en GroenLinks.

De andere richting is juist eerst de onderzoeken en dan pas de kaders vaststellen. Wat is de verantwoording naar de wijk toe en hoe worden de zorgen daar weg genomen? Amersfoort2014 geeft aan dat dit een derde project is in Liendert en er nog steeds geen uitkomst is van de onderzoeken. Dat geeft weinig vertrouwen, zeker als je naar de samenhang van de projecten kijkt. CDA geeft aan dat bij de andere projecten niet meer kon worden bijgestuurd en wil nu aan de voorkant bijsturen. De VVD wil weten wat de ruimte is voor de vervolgparticipatie en welke kaders kunnen worden aangepast als de onderzoeken klaar zijn.

Bal bij de wethouders

Zoals wel vaker als de discussie vastloopt, wordt de bal bij de wethouders neergelegd: kan het proces uitstel verdragen, kunnen we de kaders bijstellen en hoeveel ruimte is er nog voor participatie?

Er zijn twee wethouders aanwezig die hierop ingaan. Volgens wethouder Tigelaar is het wijkperspectief niet in eerder dan in januari klaar. Je kunt het wijkperspectief vervolgens gebruiken in de vervolgonderzoeken. Wethouder Janssen zegt dat het geen uitgewerkt plan is en dat er nog veel onderzoeken plaatsvinden. Eigenlijk zijn er 270 woningen nodig voor de exploitatie, maar dat beschouwt zij als een te zware belasting voor de wijk. Waarom zij dat vindt, wordt niet duidelijk. Ook niet waarom een aantal van 230 woningen wel acceptabel zou zijn. Geen raadslid dat hier op doorvraagt. Jansen vindt dat Liendert niet wordt benadeeld.

Dan volgt een discussie over de kip en het ei. Ik geef een verkorte weergave van hoe dat dan gaat:

De wethouder: Je verliest tijd als je wacht op het wijkperspectief. Kaders zijn nodig om nu de uitwerking te kunnen doen.
VVD: de kaders zijn niet compleet, want de onderzoeken zijn er nog niet.
Wethouder: je moet wel iets hebben om uit te kunnen werken.
D66: Kaders kunnen in conflict komen met het vast te stellen wijkperspectief. Amendement maken dat je het wijkperspectief achteraf als toetsingskader neemt.
Amersfoort2014: Bewoners serieus nemen, eerst wijkperspectief maken en in een groter geheel kun je toetsen of dit plan kan.
D66: Wel doorgaan, als je in later stadium wel de afweging kan maken. Als het niet kan, dan terug naar de raad. Participatie gaat sowieso plaatsvinden. 
VVD: Waar mogen bewoners nog over participeren?
Wethouder: Het ligt open, er moet nog veel worden uitgewerkt.
VVD: Probeert helder te krijgen welke ruimte bewoners krijgen.
Wethouder: We gaan uit van 200-230 woningen en we kijken of dit maakbaar en pasbaar is. Als je tijdens het proces erachter komt dat het niet mogelijk is, dan komen we terug.
CDA: We hebben in Liendert wat goed te maken. We zijn wel goed in verwoorden van het belang van de gemeente en Portaal.
Amersfoort2014: Transparantie bij Portaal ontbreekt, laat ze duidelijkheid geven over de exploitatie.
Wethouder: Vorm en volume, bouwoppervlak komt allemaal nog aan de orde.
PvdA: Maakt zich zorgen over de vorm van de discussie.

Nog steeds gaat het niet over de randvoorwaarden zelf, maar over het proces. Omdat de vergadering slechts een uur mag duren, wordt besloten dat het voorstel wel rijp is voor besluitvorming en met moties en amendementen in de komende raadsvergadering zal worden besproken.

liendert3.jpg

Bebouwing aan de overkant van de geplande nieuwbouw

Controle op bestaand beleid

De allereerste vraag zou natuurlijk moeten zijn waarom er een plan wordt aangeboden dat niet past in het bestaande bestemmingsplan. Dat is namelijk de gemeentelijke 'wetgeving'. Het bestemmingsplan is de rechtsbescherming voor inwoners en dus zou de raad eerst moeten motiveren waarom een afwijking is toegestaan. Vreemd genoeg is er geen enkel raadslid dat die vraag stelt.

Het vastgestelde beleid voor wonen (Deltaplan Wonen) en andere beleidsstukken over aantallen woningen en hoogbouwvisie zijn toetsingsinstrumenten. In het raadsvoorstel wordt hier wel naar verwezen, maar niet concreet gemaakt waarom juist deze plek daaraan voldoet. Feit is dat Portaal daar bezit heeft, daar iets mee wil doen en vervolgens wordt er naar het beleid toe geredeneerd. Dat lijkt de omgekeerde weg.

Een echte toetsing op de vastgestelde participatiegids heeft niet plaatsgevonden, er is geen concreet antwoord gekomen op wat de ruimte voor de vervolgparticipatie is. Weliswaar zegt de wethouder dat alles nog aan de orde komt, voor Portaal is dat anders. In een bijlage bij de agendastukken staat duidelijk onder het kopje Activiteiten: Uitleggen dat kaders zijn vastgesteld en uitleg over verdere verloop proces inclusief uitnodigingen om deel te nemen aan ontwerpsessies. Raadsleden kunnen dus weten dat er, in ieder geval volgens Portaal, weinig ruimte meer is om over de kaders te praten.

Toetsing aan het wijkperspectief is veelvuldig aan de orde geweest, maar dat wijkperspectief is er niet. Dat maakt toetsing wel erg moeilijk. Bewoners hebben aangedrongen om te wachten op dat wijkperspectief en ook een aantal raadsleden deelt die mening. D66 stelt voor om een amendement te maken om achteraf te toetsen aan het wijkperspectief. En wat betekent dat dan voor de bewoners én voor Portaal? En hoe moet je dat dan toetsen? Het wordt een interessant amendement.


Volksvertegenwoordigers

Tijdens de bespreking is Alex Engbers (CDA) het meest duidelijk geweest. Hij onderscheidt meerdere belangen, namelijk het gemeentelijk beleid, het belang voor Portaal én de belangen van de bewoners in Liendert. En hij maakt een duidelijke afweging. Hij is van mening dat dit project te veel is gevraagd voor Liendert. Zijn voorstel is om 25% af te halen van het bouwvolume of het hele kader op dit punt te schrappen.

Andere raadsleden komen niet met een definitieve afweging. Wel is duidelijk dat eigenlijk alle partijen met dit project worstelen. Een duivels dilemma was de conclusie op 28 oktober en die conclusie staat nog steeds overeind.

Bewoners mochten niet meer inspreken, daarom toch maar even gecheckt bij Thomas van der Eerden van Bezorgd Liendert hoe zij tegen deze vergadering aankijken. En het is duidelijk dat hun zorgen zijn niet weggenomen.

,,Na het vaststellen van deze kaders gaan Portaal en de projectleider van de gemeente met bewoners in gesprek en begint het participeren, maar altijd met de opmerking: het moeten 230 woningen worden, want dat is het kader. Bewoners kunnen dan weer hoog of laag springen, maar daar kan en mag dan weer niet over gesproken worden. Dus blokkeert dat de participatie.”

En: “Het lijkt er op dat er toch weer doorgedenderd wordt en het belang van de corporatie zwaarder is dan het belang van de bewoners.”

De discussie is nu verschoven naar de raadsvergadering van dinsdag 30 november. Ik ben benieuwd naar de uitkomst.

bijsluiter

Peter de Langen was twaalf jaar raadslid in Amersfoort voor D66 en achttien jaar voorzitter van de SGLA, een koepelorganisatie van Amersfoortse bewonersorganisaties. Hij is geen lid meer van een politieke partij.

(maak u bekend met uw volledige naam)

opmerkingen

Steun de Stadsbron!

U steunt ons met een gift via IDeal al met een bedrag vanaf 2 euro per artikel.

Draag bij!