De geplande sloop van Jericho is niet van de baan, maar zal voorlopig niet plaatsvinden; zoveel werd duidelijk in de raadszaal op dinsdagavond 14 december. Zeker zeventig procent van de bewoners van het bedreigde wijkje zou ermee moeten instemmen. Nu is nog maar één derde te porren voor sloop en nieuwbouw.
Dit zei Bert Bosman, manager Wonen bij woningcorporatie de Alliantie, eigenaar van de wijk.
De raad was bijeen voor een informatieve ronde. Toch waren de politici het al snel eens over twee zaken. Allereerst: de Alliantie had geblunderd in de communicatie. Drie jaar lang was de bewoners voorgehouden dat de wijk zou worden gerenoveerd. Toen kwam de mededeling dat sloop onafwendbaar zou zijn. Daarna volgden gesprekken aan de keukentafels om het ‘sociaal plan’ te bespreken, ofwel de voorwaarden waaronder bewoners zouden gaan verhuizen. Een bewoner, als inspreker aanwezig, vond dat argeloze mensen werden ‘overvallen en geïntimideerd’.
De corporatie had toch al kwaad bloed gezet door afwezigheid bij eerdere raadsvergaderingen. De raad werd wél ontboden ten kantore aan de Heiligenbergerweg op 6 oktober. Sommige raadsleden hadden al op voorhand laten weten dat ze niet zouden ingaan op deze uitnodiging. Want de gemeenteraad, die laat je niet komen. Daar ga je naartoe, ook als het een ongemakkelijke bijeenkomst wordt. Neem burgemeester Lucas Bolsius en de voormalige wethouder Hans Buijtelaar: die maakten geregeld hun opwachting in zaaltjes vol boze burgers. Daarbij gingen ze in op álle vragen. Ze waren misschien liever thuis gebleven, maar ze stónden er toch maar.
Ook was de raad het erover eens dat er meer informatie nodig is voordat de gemeente kan mee beslissen over sloop of renovatie.
Beschermd Stadsgezicht
Enkele oppositiepartijen hadden een motie ingediend om het wijkje de status ‘Beschermd Stadsgezicht’ te geven. Maar intussen zijn er nog tal van onduidelijkheden. Welke bedragen zijn gemoeid met een renovatie van de wijk? Hoe zouden sloop en nieuwbouw uitpakken? Hoeveel kans maakt de wijk op de status Beschermd Stadsgezicht?
De Commissie Erfgoed wordt gevraagd dit laatste uit te zoeken. Nadat de bevindingen duidelijk zijn, kan de aanvraag worden ingediend. Daar gaat dan ten minste nog eens een half jaar overheen. Strikt genomen kan een ‘beschermde’ wijk ook worden gesloopt, maar dan moet je wel ‘van goeden huize komen’, zo zeiden de gemeentelijke adviseurs.
Daarmee is de sloophamer voorlopig wel uit het zicht verdwenen.
Is dat goed nieuws? Noëlle Sanders (Lijst Sanders) een van de indieners van de motie, klaagde dat de onzekerheid voor de bewoners hiermee voortduurt. De Alliantie had al aangekondigd dat de woningen en de straten voorlopig niet worden onderhouden, want daar is geen beginnen aan. Ivo Beekers (VVD) sprak van een ‘sterfhuisconstructie’ en stelde voor dat de bewoners huurvermindering krijgen. Op dat punt vonden Sanders en de liberalen elkaar.
Die term ‘sterfhuisconstructie’ wijst wel op een nakende sloop. De VVD liet al eerder weten dat idee niet op voorhand te verwerpen. Aangenomen mag worden, dat de indieners van de motie - SP, Amersfoort2014, DENK en de lijsten Sanders en Molenkamp - tegen de sloop zijn, los van een eventuele beschermde status. Evenals de BPA. Maar zij hebben gezamenlijk slechts tien zetels in de raad.
Toezegging
De coalitie wil eerst maar eens breder worden geïnformeerd.
Belangrijk was een toezegging van Bosman, die hem na enig doorvragen van de voorzitter werd ontlokt: ,,Er komt een terugkeergarantie voor iedereen.’’ Het leek bijna een spontane beslissing, nadat Bosman eerder had benadrukt nog geen idéé te hebben welke vorm de nieuwbouw zal gaan krijgen. Deze toezegging betekent vrijwel automatisch dat er ten minste 124 sociale huurwoningen zullen komen, even zoveel als er nu te vinden zijn. Dit lijkt een manier om meer bewoners tot medewerking aan de Alliantie-plannen aan te zetten.
Bosman kwam met meer redenen om toch maar tot nieuwbouw over te gaan. De in 1952 goedkoop opgeleverde woningen zijn dusdanig verouderd, dat renoveren geen heilzame weg meer zou zijn. Ze lekken energie, en dat terwijl de duurzaamheidseisen strenger worden. Onderdeel van het renoveren zal vast het voegen van al die bakstenen zijn. Het aangrenzende, behouden wijkje Jeruzalem werd gebouwd met betonplaten. Daar kwam dus geen intensief voegen bij kijken.
Wat de Alliantie-manager niet zei maar voor de hand ligt: op hetzelfde terrein kan je niet alleen duurzamer, maar ook véél meer bouwen. Naast Jericho, aan de Grote Koppel, bevond zich tientallen jaren een laag, donker pandje waarin onder meer Sportschool Ben Herder en de voedselbank waren gevestigd. Herder vertrok niet zomaar en de verhuizing van de voedselbank werd kritisch besproken in de gemeenteraad. Uiteindelijk ging dit bedrijvenverzamelgebouw plat. Er staat nu een werkelijk enórm appartementencomplex met enkele grondgebonden woningen ernaast. Zoveel woningen als er maar passen op het perceel, mits een maximale hoogte van vijf woonlagen wordt aangehouden en de appartementen geen kippenhokken worden. Het zijn er zo’n honderd.
Aan de overkant, op het Eemplein, bevond zich tot enkele jaren terug een terrein dat schertsend ‘de kattenbak’ werd genoemd. Een braakliggende lap grond met kiezels. Hier zouden ook appartementen komen. Omwonenden reageerden kritisch op de geplande hoogte daarvan. Kwamen hun huizen in de schaduw te staan? Maar de appartementen kwamen er, en ook hier ontstonden op een relatief klein terrein veel vierkante meters en veel appartementen. Ze zijn gebouwd volgens de nieuwste inzichten: ramen en muren houden kou en vocht buiten. Het laat zich voorspellen wat op de grond van Jericho verrijst, mochten de huisjes plat gaan: ook zulke joekels van appartementencomplexen.
Specifiek voorbeeld na-oorlogse bouw
De Alliantie liet al weten te streven naar energielabel B. Goed voor het milieu en de portefeuille. Eigenlijk ook goed voor woningzoekenden, want in plaats van de huidige 124 woningen kan er een veelvoud daarvan komen.
Anderzijds: er staan nu rijtjeshuizen-met-tuinen die in Amersfoort onder woningzoekenden zéér geliefd zijn. Maar waar nauwelijks ruimte voor is in deze volgebouwde gemeente. Deze rijtjeshuizen vallen ook nog in de categorie ‘sociale huur’, wat betekent dat ze niet meer dan 750 euro per maand mogen kosten. Een woordvoerster van de Alliantie liet weten aan de verslaggever: ,,Uit een Woonwensenonderzoek dat in 2018 werd gestart, kwam naar voren dat circa negentig procent van de bewoners aangaf in de buurt te willen blijven wonen.’’
Bij het overleg kwam ook stedenbouwkundige Johan Galjaard aan het woord. Hij pleitte voor bescherming. ,,Jeruzalem zou ook worden gesloopt, maar werd gerenoveerd als een specifiek voorbeeld van de naoorlogse bouw om de woningnood te lenigen. Jeruzalem werd gebouwd van betonplaten. Later, toen er bakstenen beschikbaar kwamen, werd Jericho een vertaling in bakstenen van de woningen in Jeruzalem. De wijken horen bij elkaar, ze vormen een duo.’’
Het is nog niet duidelijk hoe de politiek zal reageren. Er wordt gewacht op informatie. Mocht een aanvraag voor de status ‘Beschermd Stadsgezicht’ reëel zijn, dan duurt die procedure zeker een half jaar. Rutger Dijksterhuis (ChristenUnie) acht overigens Jericho niet kansrijk, aangezien tot dusverre vooral de cohesie in de wijk werd benadrukt. Daar gaat die Commissie Erfgoed niet over. Als het niet om de stenen maar om de mensen gaat, kan je die bewoners evengoed met z’n allen ergens anders onderbrengen. Die gedachte speelde vast bij Bosman toen hij ‘terugkeergarantie’ beloofde. Zo houd je de wijkbewoners bij elkaar. Volgens de Alliantie-manager is inmiddels nog maar een derde van de bewoners mordicus tégen, terwijl een derde wel open staat voor de plannen van de Alliantie. De rest zit daar tussenin.
Er zijn vast leden van de coalitie die de enorme appartementencomplexen al voor zich zien: véél duurzamer dan wat er nu staat, en voorzien van véél meer vierkante meters voor de woningzoekenden. Al zullen ze liever hun tong afbijten dan dat publiekelijk toe te geven. Een voorspelling: de kwestie-Jericho zal alleen een verkiezingsthema worden voor de genoemde oppositiepartijen. De andere fracties gaan daar hun vingers niet aan branden. De bewoners behouden hun onzekerheid en slechts een vage hoop.