Wat ga je doen met al die nieuwe vrije tijd? Een vraag die ik de afgelopen weken regelmatig kreeg na mijn aftreden als voorzitter van de Samenwerkende Groeperingen Leefbaar Amersfoort (SGLA). Een begrijpelijke vraag als je een functie meer dan achttien jaar hebt vervuld. De vraag beantwoordde ik steevast met de opmerking dat ik zou afwachten wat op mijn pad kwam.
Vorige week liep ik naar huis en kwam een fietsende Arjeh Kalmann op mijn pad. Hij zei gelijk dat hij mij had willen bellen, want hij had een vraag namens De Stadsbron. Wil je politiek analist worden? Tja, daar kwam dus al wat op mijn pad. Na ampel beraad heb ik ja gezegd.
Ik woon vanaf 1978 in Amersfoort. Mijn wooncarrière begon op het Julianaplein (toen het verkeer daar nog niet vast stond), liep via het Soesterkwartier (Noordewierweg) naar Liendert (Rietzangerstraat). Ik kwam al snel in het bewonerswerk terecht, in actie om de huurprijsverhoging tegen te gaan. Met succes, de huurprijs ging zelfs omlaag!
Amersfoort was toen een bescheiden stad en hield op bij Schothorst Zuid. Op de Hof werd geparkeerd en grootschalige groei kwam pas in 1981 in beeld bij de aanwijzing tot groeistad door Minister Beelaerts van Blokland van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.
In 1983 verliet ik Amersfoort voor een paar jaar, ik kwam in 1987 terug en ging wonen in Koppel Noord. Ook hier raakte ik betrokken bij het bewonerswerk. Samen met de bewoners in de wijk werkten wij om de wijk leefbaarder te maken. Later ging ik wonen in de Luiaard, een mooi wijkje vlak bij het Sportfondsenbad, en later in het Gildekwartier, nog steeds in de buurt bij onze mooie binnenstad.
De groeistuipen van de stad Amersfoort waren inmiddels begonnen. Schothorst Noord en Zielhorst werden gebouwd. En over Kattenbroek werd besluitvorming voorbereid.
Ik raakte betrokken bij de Amersfoortse afdeling van D66. En als je op een politieke afdelingsvergadering weleens je mond open doet, ben je al gauw een betrokken lid en vervolgens al snel kandidaat voor de gemeenteraadsverkiezingen.
In de politiek
In 1990 kwam ik in de gemeenteraad terecht, juist in een periode van veel politieke onrust. Discussies over het Centraal Stadsgebied (Manhattan aan de Eem) en de groeistuipen (Kattenbroek, Nieuwland, Vathorst) beheersten het politieke werk. De formatie van een college van burgemeester en wethouders was in 1990 geen eenvoudige zaak. Ik kan mij lange fractievergaderingen tot diep in de nacht herinneren. Door onrust onder de leden kregen we zelfs een telefoontje van Hans van Mierlo. Niet dat hij zich er mee wilde bemoeien, want dat was aan de gemeenteraadsfractie, maar toch wel een waarschuwing om op te letten.
Er volgden uiteindelijk twaalf jaar in de politiek, naast drukke werkzaamheden als interimmanager. Ik heb mij steeds ingezet om de inwoners van Amersfoort en de dorpen Hoogland en Hooglanderveen vroegtijdig te betrekken bij besluitvorming. Participatie was toen ook al lastig!
Zo was er een idee om bussen door het stadspark Schothorst te laten rijden voor een beetje tijdwinst. Bewoners waren overvallen door dat idee en buitengewoon boos. Er werd actie gevoerd en ook de politiek was onaangenaam verrast. Uiteindelijk hebben we dat met elkaar weten te voorkomen.
In die tijd waren wethouders nog lid van de gemeenteraad en konden dus ook stemmen, dat was het zogenaamde monistische stelsel. Het college vormde daardoor vaak een soort eigen fractie, en collegepartijen stemden vaak verdeeld, de politiek was feitelijk heel dualistisch. De uitkomst stond van te voren niet vast. Een voorbeeld. In begin jaren negentig was er brand geweest in De Flint. Er ontstond in de raad een plan om van de gelegenheid gebruik te maken en De Flint te verhuizen naar het Centraal Stadsgebied, vlak bij het station. Enkele wethouders stemden toen tegen de eigen fractie en daardoor werd het plan met enkele stemmen verworpen. Een gemiste kans.
De bewonerswereld
In 2002 verliet ik de politiek en in 2003 werd ik gekozen tot voorzitter van de eerder genoemde SGLA. De SGLA is een koepelorganisatie van bewonersorganisaties. Bestuur en adviseurs zijn vrijwilligers en besteden veel tijd aan het helpen van die bewonersorganisaties.
Wij spraken in bij de politiek en waren bezig met dezelfde dossiers, maar dan van een andere kant. En nog steeds bleek dat participatie in Amersfoort lastig is.
Raadsleden hebben het over: participeren moet je leren en starten voor de start. Maar inwoners ervaren dat het moeilijk is om hun zaak te bepleiten bij de gemeenteraad.
Vanuit het perspectief van de bewonerswereld leer je heel anders tegen de dossiers aan kijken. Het is geen abstract plan, maar iets dat de werkelijke leefomgeving raakt. Bewoners krijgen plannen over zich heen, reageren vaak te laat en hebben kennisachterstand. Daarom is het goed dat er een organisatie als de SGLA is die bewoners bijstaat.
Inmiddels is Amersfoort geen bescheiden stad meer, er gebeurt van alles. Vathorst is gebouwd en de wens (en behoefte) aan meer woningen is er nog steeds. Dat leidt tot discussies in en buiten de gemeenteraad. Bewoners zijn (nog) mondiger geworden en zoeken steeds meer onderlinge samenwerking. Voor een bestuur van de SGLA is er veel werk. Na achttien jaar als voorzitter besloot ik, in overleg met het bestuur, om af te treden. Een goede opvolger en een goed bestuur kunnen zonder problemen verder gaan met dit belangrijke werk.
De Stadsbron
Na de leerschool in de politiek en de bewonerswereld wordt het nu tijd voor weer een andere kant van de wondere wereld in Amersfoort: analyseren wat de achtergrond is van de politieke besluitvorming. Door het werk in de politiek én kennis vanuit de bewonerswereld heb ik aardig inzicht in wat er speelt.
Doel is om elke week een onderwerp te becommentariëren. Dat kan een onderwerp zijn dat al lang speelt of juist actueel is. Daarbij wil ik kijken naar de achtergronden en de rol van de politici en anderen in de betreffende kwestie.
In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen wil ik kijken welke onderwerpen de verkiezingsitems worden. Een analyse van wat partijen in de afgelopen vier jaar hebben gepresteerd is ook een mooi onderwerp.
Het mooie van De Stadsbron is, dat u ook kunt reageren op bijdragen van deze en andere schrijvers. Dat maakt mijn analyses waarschijnlijk steeds beter.