2 reacties

Grimlach 87 Joods monument niet met Kamp Amersfoort verbinden

door Arjeh Kalmann
21 juni 2022om 18:30u

Omwonenden van het Borneoplein en ‘andere betrokkenen’ krijgen op een informatieavond een toelichting op die keuze.

Ik heb de brief van burgemeester Bolsius aan de gemeenteraad, waarin een en ander is uiteengezet, met stijgende verbazing gelezen. Er zitten me twee dingen dwars. Het eerste heeft ongetwijfeld met mijn eigen overgevoeligheid op dit punt te maken, het tweede is principieel van aard. En ernstiger.

Bolsius schrijft dat er bij ‘veel Amersfoorters’ de behoefte bestaat aan een fysieke plek waar de ongeveer 350 Amersfoortse joden die de oorlog niet overleefd hebben, herdacht kunnen worden. Als dat er inderdaad zo ‘veel’ zijn, waarom heeft het het dan meer dan 77 jaar geduurd voordat het er van gaat komen? 

Onder die ‘vele Amersfoorters’ die volgens Bolsius het joodse monument willen, horen ook de ‘nabestaanden’. Daar gaat mijn overgevoeligheid enigszins opspelen. Ik neem aan dat de nabestaanden van de vermoorde Amersfoorters de afgelopen 77 jaar al eigen manieren gevonden hebben om hun dierbaren te gedenken; daar zullen juist zij zo’n monument niet meer voor nodig hebben. 

Dat monument moet, naar mijn bescheiden mening, vooral de niet-joodse inwoners van deze stad confronteren met de schandvlek die de jodenvervolging geweest is. En die zo effectief kon zijn dankzij de welwillende medewerking van de toenmalige autoriteiten (burgemeester, wethouders, ambtenaren, schoolhoofden, agenten) bij het apart zetten en vervolgens verwijderen van een hele bevolkingsgroep. We moeten er met z'n allen bij stilstaan, en vooral ook van leren.

Verbinding met Kamp

Wat me nog het meeste dwarszit is dat ook Bolsius bij de locatiekeuze voor het joodse monument een verbinding legt tussen Kamp Amersfoort en de moord op de Amersfoortse joden. Het Borneoplein ligt langs de ‘route van Vrees en Hoop’ die sinds een paar jaar jaarlijks op 11 oktober gelopen wordt als nagedachtenis aan het grootste transport van Kamp Amersfoort naar het station.

Ik citeer: ‘Met een herdenkingsmonument op de route worden deze twee verhalen – die van Kamp Amersfoort en die van de vermoorde Amersfoortse Joden – in de openbare ruimte met elkaar verbonden’.

Waarom moeten die twee tragische zaken met elkaar verbonden worden? In Kamp Amersfoort kwam, voor zover we weten, ‘slechts’ één joodse Amersfoorter om; alle anderen werden elders vermoord.

Is het historische gemakzucht, omdat beide rampzalige bladzijden in de geschiedenis van deze stad in de periode 40-45 vielen? Of wil Bolsius een van zijn voorgangers, Annie Brouwer, niet te veel afvallen? Brouwer schreef in 1998, toen een groep Amersfoorters een joods monument in de stad wilde: ‘De gemeente stelt zich op het standpunt dat een gedenkteken, een monument, reeds aanwezig is in de Stenen Man’. En Boele Staal, de toenmalig commissaris van de koningin in Utrecht, schreef aan dezelfde inititiatiefnemers, ook in 1998: ‘Het gemeentelijk beleid is erop gericht dat bij de Stenen Man bij Kamp Amersfoort alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog worden herdacht. Het oprichten van een nieuw monument zou door het gemeentebestuur worden betreurd.’
We zijn inmiddels een kleine vijftien jaar verder en hebben nu gelukkig een burgemeester die wél voorstander is van een joods monument in Amersfoort. Nu moet hem nog de gedachte uit het hoofd gepraat worden dat dat monument iets met Kamp Amersfoort te maken moet hebben.

burgemeestersbrief Joods monument-1.jpg

burgemeestersbrief Joods monument-2.jpg

bijsluiter

Arjeh Kalmann is oud-hoofdredacteur van de Amersfoortse Courant en het Utrechts Nieuwsblad. Hij is mede-oprichter en bestuurslid van de Amersfoortse stichting Regionaal Spitwerk.

(maak u bekend met uw volledige naam)

opmerkingen

Steun de Stadsbron!

U steunt ons met een gift via IDeal al met een bedrag vanaf 2 euro per artikel.

Draag bij!