Wat is het toch zonde dat het journalistieke geheugen van onze stad morsdood is. Er gebeuren dingen in Amersfoort die journalistiek machtig interessant zijn, maar die niet opgemerkt worden omdat de hier werkzame journalisten óf elders wonen óf geen tijd krijgen om diepgaand in zaken te duiken. In plaats van dingen uit te zoeken, publiceren de plaatselijke kranten liever brave persberichten. Of human-interestseries over verliefde stelletjes.
Een half jaar lang hebben fietsers en voetgangers gebruik moeten maken van tijdelijke paden aan het Smallepad ter hoogte van het RCE-gebouw. Het was daar behoorlijk oppassen geblazen, want het is een drukke route. Die langdurige omleiding was nodig omdat het RCE-gebouw voorzien werd van nieuw glas aan de kolossale buitengevel. In het jargon van de communicatiemedewerkers wier werk het is slechte boodschappen positief te verpakken, heet dat: ‘Hierdoor wordt het werkklimaat verbeterd’. En dat berichten de media dus ook.
Het gebouw van de Rijksdient Cultureel Erfgoed (ontstaan na een fusie van de Rijksdienst Oudheidkundig Bodemonderzoek en van de Rijksdienst Monumentenzorg) is eigenlijk nog gloednieuw. Het staat sinds 2009 op de plek van de oude koekjesfabriek Meursing aan het Smallepad. Toenmalig directeur van Monumentenzorg Fons Asselbergs was de grote pleitbezorger van de vestiging van de nieuwe dienst op die plek in Amersfoort en hij kreeg indertijd alle betrokkenen mee in de wens om daar een internationaal vermaarde architect een spectaculair gebouw te laten ontwerpen.
Wie nog eens precies wil nalezen hoe dat gebouw tussen stadhuis en Eemplein en tussen Eem en spoor tot stand gekomen is, moet proberen een exemplaar van het boek Twee keer valse start van journalist Miro Lucassen op de kop te tikken. Het dateert van 2015, maar is nog steeds superactueel. Het zou in ieder geval verplichte lectuur moeten zijn voor elke journalist die beroepshalve over deze stad schrijft.
Asselbergs had het gebouw het liefst door de vermaarde Britse architect Norman Forster laten ontwerpen. Forster heeft in Berlijn de Reichstag gemoderniseerd en in Londen de Millenium Bridge getekend. Maar uiteindelijk viel de opdracht na een lange, internationale selectieprocedure toe aan de Spaanse architect Juan Navarro Baldeweg. Hij werd als de beste kandidaat beschouwd, zo schrijft Lucassen, ‘vanwege zijn ervaring met het realiseren van projecten in een historische context en in complexe situaties, vanwege zijn materiaalgebruik, zijn goede schaal- en maatgevoel en zijn bijzondere aandacht voor daglicht’.
Regelrechte ramp
Voor de Rijksgebouwendienst, de opdrachtgever van de bouw en daarna de eigenaar van het gebouw, is de samenwerking met de Spanjaard een regelrechte ramp. Baldeweg hult zich in vage filosofietjes en bevlogen schetsen, communiceert slecht en wat hij in Spanje gebouwd heeft, komt op het gebied van onderhoud en duurzaamheid ‘niet in de buurt van de Nederlandse normen’.
Nou ja, eigenlijk niet gek dus dat na ruim tien jaar de complete voorgevel van het imposante gebouw aan vervanging toe was. Een spectaculaire klus met kranen, hoogwerkers en nijvere bouwvakkers op een hellend vlak.
Een communicatiemedewerker van de Rijksgebouwendienst heeft een maand nodig om mij op een paar eenvoudige vragen over deze megaklus antwoord te kunnen geven.
Ik laat het hier letterlijk volgen.
‘Kort na oplevering van het pand in 2009 is een aantal ruiten gebarsten. Bij metingen bleek dat de geplaatste ruiten niet voldoen aan de kwaliteitseisen. Door het werken van de gevel kunnen ruiten barsten. Tussentijds werden enkelen ruiten vervangen en er werd een beschermfolie aangebracht. Nu alle ruiten worden vervangen is het tevens mogelijk extra aanpassingen in de gevel aan te brengen die het werkklimaat in het gebouw verbeteren, wat het gebruik ten goede komt. De totale aanbestedingssom bedraagt 4,9 miljoen euro en dit omvat alle nodige aanpassingen, dus niet alleen het vervangen van de ruiten maar ook de andere werkzaamheden voor het verbeteren van het binnenklimaat.’
Van uw en mijn belastingcenten is de afgelopen maanden dus 4,9 miljoen euro uitgegeven aan het herstel van een zo goed als nieuw gebouw dat ontworpen is door een architect die van onderhoud en duurzaamheid geen kaas had gegeten. Maar gelukkig is het werkklimaat in het gebouw er wel door verbeterd. Een fijn vooruitzicht voor al die medewerkers die nu al negen maanden noodgedwongen thuis werken.
De kop van een wethouder
Ik vroeg de behulpzame woordvoerder Loek Houtepen ook of de kosten van de werkzaamheden doorberekend worden aan de huurders. Tot die vaste huurders behoort, behalve RCE en Staatsbosbeheer, immers ook de gemeente Amersfoort die zich op 30 september 2004 contractueel vastlegde op de huur van een flink aantal vierkante meters tot het jaar 2039, voor een bedrag van €300.000 per jaar. De gehuurde ruimte was bestemd voor Kunsthal KAdE die daar, zoals we weten, maar vijf jaar gebruik van heeft gemaakt en in 2014 noodgedwongen naar het Eemhuis verhuisde omdat daar de ruimte van poppodium De Kelder (nu Fluor) plotseling vrijkwam. Die verhuizing heeft de stad een extra schadepost van 10,5 miljoen euro en de kop van wethouder Mirjam Barendrecht gekost.
In het Amersfoortse deel van het RCE-gebouw zijn bij gebrek aan andere geïnteresseerde huurders, Amersfoortse ambtenaren aan het werk. Volgens woordvoerder Houtepen worden ‘de verbeteringen van het gebouw’ niet doorbelast in de huurprijs.
Het blijft dus gelukkig maar bij 3 ton per jaar…
Waarom, vroeg ik de woordvoerder tenslotte, hebben die glasvervangende werkzaamheden zo allemachtig lang geduurd?
Houtepen: ‘De werkzaamheden hebben vanwege Covid-19 en ongunstige weersomstandigheden vertraging opgelopen en we verwachten dat het in begin januari wordt afgerond.’
Covid 19? Als er één sector in dit land is die juist níet onder corona heeft geleden, is het de bouw.
Ongunstige weersomstandigheden?
In Den Haag misschien, waar de Rijksgebouwendienst zetelt, maar in Amersfoort heeft het sedert het voorjaar niet één keer gevroren.
Later meldt Houtepen desgevraagd dat Corona bij dit project geleid heeft tot een aantal persoonlijke omstandigheden waardoor in de voorbereiding vertraging is opgelopen. 'Dit leidde tot een later startmoment van de bouwwerkzaamheden en daarmee dus ook tot een latere opleveringsdatum. De uitvoerende bouwwerkzaamheden zijn na de start verder redelijk volgens planning verlopen.'
En die ongunstige weersomstandigheden dan? Zelden qua weer zo'n mooi jaar beleefd als 2020. Houtepen: 'We houden rekening met vertraging van werkzaamheden in de afrondende fase van het project waarvoor het bijvoorbeeld niet mag regenen, zoals het kitwerk dat nu wordt uitgevoerd. Het gaat dus niet om vorst, maar ook andere weersomstandigheden zoals regen kunnen ongunstig zijn voor bouwwerkzaamheden.'