We wisten dat hij ernstig ziek was en niet lang meer te leven had, maar het nieuws van de dood van Couzijn van Leeuwen viel ons midden in onze vakantie rauw op het dak. Zo jong was hij nog, zo authentiek, zo succesvol en toch zo totaal zonder kapsones: Couzijn had ons nog een paar decennia met zijn fantastische kartonkunst moeten blijven verrassen.
Karton is min of meer toevallig zijn materiaal geworden. Nadat hij zijn eerste beeld (een Madonna met kind) van in repen gescheurde bananendozen in elkaar geniet en geplakt had, heeft hij zich in de loop der jaren als een ware kartonmeester ontwikkeld. In museum Coda in Apeldoorn zijn of waren van hem kartonnen meubelen te zien, en kasten, beesten, een enorm paard met ruiter, een kerststal en nog veel, veel meer.
Jammer dat je naar Apeldoorn moet om het werk van deze kunstenaar te zien die zo lang in Amersfoort heeft gewoond en gewerkt. En er zijn eigen stiel heeft ontwikkeld.
Hij bewoonde met zijn hondje Isa een huisje aan het Dryershofje in de Teut en knutselde er zijn kunstwerken in elkaar. Hij kon maar moeilijk afstand doen van zijn kartonalia, dus het raakte er steeds voller. Hij maakte daar zijn meubels van karton, zijn slaapkamer onderging een kartonnen metamorfose, de gang, de trap, de keuken: op den duur was het hele huis één kartonnen kunstwerk. Hij stempelde er ook schilderijen.
Ik vraag me af of daar ooit gefilmd is, of dat Gesammtkunstwerk ooit vastgelegd is. Het is eeuwig zonde dat het huisje onttakeld is. Had iemand in deze stad toen maar de vooruitziende blik gehad om te zeggen: Afblijven, dit is een monument! Of had iemand maar gezegd: alsjeblieft, Couzijn, hier heb je het Rietveldpaviljoen, ga er de komende jaren maar lekker je gang.
We hadden er als stad een attractie van jewelste voor teruggekregen, en we hadden de immer vriendelijke Couzijn ook de laatste jaren van zijn te korte leven – hij is slechts zestig geworden - in ons midden gehad.
Couzijn van Leeuwen in 2010 in zijn atelier in Amersfoort met zijn hondje Isa. Foto: Conny Meslier
Na zijn vertrek uit Amersfoort werkte hij vanuit een atelier in Driebergen, en zijn werk was in veel musea te zien, zoals in het Centraal Museum in Utrecht. Twee beelden van hem, niet van karton maar in brons, zijn in Amersfoort achtergebleven: de Oude Eemloopbrug in Plantsoen Noord (bij de Schimmelpenninckkade) en de twee beelden die als afscheidscadeau voor Albertine van Vliet gemaakt werden bij haar vertrek als burgemeester van Amersfoort, de Beeldbank in het plantsoen voor het RCE-gebouw.
Ik hoor van vrienden die er geweest zijn dat hij na zijn dood in zijn atelier lag opgebaard in een zelfgemaakt kleed van schapenwol te midden van al zijn prachtige vogels van karton, waaronder een gigantische ooievaar. En dat hij in zijn eigen busje naar het kerkhof werd gereden waar hij in aanwezigheid van alleen zijn moeder en zijn zusjes begraven werd.
Inderdaad, in een door hem zelf gemaakte doos.