Het Feitenbureau: is die tandenborstel plasticvrij?
In de Ekoplaza op het Eemplein worden tandenborstels aangeboden waarvan de steel gemaakt is van Bamboe en de borstelharen van plantaardige nylon. "PlasticFreeTM" staat er boven. Ook staat er dat de borstel 100% biologisch afbreekbaar is. In de Nieuwe Graanschuur worden de borstels ook verkocht, maar dan zonder de tekst "PlasticFree", en zonder claims over afbreekbaarheid. Op de website van de fabrikant vinden we deze claims ook niet terug.
Afbeelding 1: het bordje in de Ekoplaza op het Eemplein
Plasticvrij? Wat is dan die plantaardige nylon?
Synthetische nylon wordt gemaakt uit aardolie. Twee vloeistoffen (meestal een dicarbonzuur en een diamine, maar er zijn verschillende soorten nylon) komen met elkaar in aanraking en op de plek waar ze elkaar raken ontstaat een nylonfilm, die als draad eruit getrokken kan worden. Dan raakt weer een ander deel van de vloeistoffen elkaar, en dit proces gaat door totdat een van de twee vloeistoffen op is. Dit wordt op scholen wel eens gedaan als scheikundeproefje, zie afbeelding 2.
Afbeelding 2: Doe het zelf nylonproefje. Foto door Capaccio, CC-BY-SA 3.0
Plantaardige nylon heeft dezelfde chemische samenstelling als synthetische nylon. Het is dan ook niet biologisch afbreekbaar. Het verschil, en de mogelijke milieuwinst zit hem alleen in het feit dat er geen aardolie voor gebruikt wordt. Het wordt gemaakt met wonderolie (ook wel castorolie) in plaats van aardolie. De wonderolie wordt uit de vruchten van de wonderboom (Ricinus communis) geperst, en er blijft een pulp over die bijzonder giftig is voor mens en dier, en die lang verhit moet worden om de giftigheid kwijt te raken. Dat kost dus weer flink wat energie. De rest van het proces is identiek aan dat van synthetische nylon.
Wanneer noemen we iets plastic?
Plastics zijn er in verschillende soorten: in de eerste plaats kun je ze opdelen in synthetische en plantaardige plastics. Voor zover ik weet worden er geen plastics gemaakt uit dierlijk vet.
Daarnaast is er een, misschien wel belangrijkere, opdeling in thermoplasten en thermoharders.
Thermoplasten zij plastics die bij hoge temperaturen zacht worden. Die kunnen makkelijk meerdere malen hergebruikt worden.
Thermoharders worden juist hard onder hogere temperaturen, en kunnen niet hergebruikt worden. 90% van de plastics is een thermoplast.
Dan is er nog een verschil tussen bioplastic en biologisch afbreekbaar plastic. De plantaardige nylon is dus wel een bioplastic, maar niet biologisch afbreekbaar.
Andere bioplastics zijn rubber en PLA. Die zijn wel biologisch afbreekbaar. Rubber kan overigens ook synthetisch gemaakt worden, het meeste rubber is imiddels synthetisch, en dat is dan weer niet biologisch afbreekbaar.
Het afbreken van bioplastics gaat heel langzaam. Dit kan worden versneld maar dat gaat onder hogere temperaturen wat weer energie kost.
Er zijn dus systhetische plastics die biologisch afbreekbaar zijn en er zijn biologische plastics die niet biologisch afbreekbaar zijn.
Conclusie:
De claim dat de tandenborstels plasticvrij zijn is onjuist en suggestief.
Bioplastic is ook plastic, en de haren zijn niet eens biologisch afbreekbaar. Ook over het productieproces kun je je zorgen maken, vanwege de giftigheid van de productie van wonderolie.
Voordelen van deze tandenborstels zijn dat de aardolie in de grond mag blijven, en dat de steel van de borstel niet van plastic is. Waar de fabrikant zich mee wil profileren is dat er geen aardolie wordt gebruikt en dat voor bamboe weinig water nodig is.
Verder laat ik het aan de lezer om te beoordelen wat het belangrijkste is: biologische herkomst of biologische afbreekbaarheid.
Navraag bij Ekoplaza leverde tot nu toe het volgende antwoord op: "De tandenborstels van Hydrophil zijn gemaakt van 100% natuurlijke materialen, bamboe tandenborstel met plantaardige borstelharen van
castorolie. [...] Omdat alle materialen biologisch afbreekbaar zijn is dit product in principe biologisch afbreekbaar."