In het voormalige Oud-Katholieke Seminarie in de Muurhuizen zit tegenwoordig een ‘zorgresidence’. Enkele jaren na de opening vroeg de instelling een Europese subsidie aan om het personeel bij te scholen. De aanvraag werd als volgt gemotiveerd:
“Zorgresidentie Het Seminarie merkt dat er onvoldoende een cultuur binnen de organisatie aanwezig is waarbij medewerkers worden gestimuleerd zich door te ontwikkelen en van elkaar te leren. Daarom wordt er een externe adviseur ingeschakeld om te kijken over welke competenties de medewerkers beschikken en hoe zij zich verder zouden kunnen ontwikkelen. De adviseur brengt de medewerkers samen om input te geven aan ideeën hoe men doorlopend kan blijven ontwikkelen en van elkaar kan leren. De duurzame inzetbaarheid van de medewerkers van het Seminarie zal hierdoor aanzienlijk verbeteren.”
De subsidieaanvraag werd goedgekeurd. Tussen 2015 en 2021 kreeg Het Seminarie drie maal een bedrag uit het Europees Sociaal Fonds.
Europese geldpotten
Het Seminarie was aldus een van de ruim vijftig Amersfoortse bedrijven en instellingen die met succes een beroep deed op de fondsen die voor de periode 2014-2022 vanuit Europa voor lokale projecten beschikbaar waren.
Hoeveel werd in totaal uitgekeerd? Het antwoord op die vraag is - hoe kan het ook anders? - niet eenvoudig te geven. Van driekwart van de projecten en ontvangers was het bedrag wèl bekend. De gemeente Amersfoort ontving Europese subsidies voor een bedrag van bijna 4,5 miljoen euro, terwijl daarnaast zo’n veertig andere bedrijven en instelllingen ongeveer 480.00 euro subsidie ontvingen uit het Europees Sociaal Fonds (ESF). Let wel: het gaat hier dus om bedragen over een periode van acht jaar (dus niet per jaar!).
Het laatstgenoemde bedrag (480.000 euro uit het ESF voor veertig bedrijven) is ‘klein geld’ in vergelijking met de bedragen die uitgekeerd werden uit een tweede geldpot van de EU: het Fonds voor regionale ontwikkeling. De projecten die uit dit fonds worden gefinancierd, worden doorgaans uitgevoerd door samenwerkingsverbanden van meerdere bedrijven, soms zelfs met grensoverschrijdende dimensies. Het totale bedrag van de subsidies waar Amersfoortse bedrijven en instellingen bij betrokken waren uit deze pot, bedroeg 28,8 miljoen euro. Het is helaas ondoenlijk uit te rekenen hoeveel alleen de deelnemende Amersfoortse bedrijven ontvingen. Het kan gaan om 10 % van dit bedrag, maar 50 % is ook heel wel mogelijk.
Desondanks mag je uit de voorgaande bedragen wel concluderen dat het meeste geld dat vanuit Europa naar Amersfoort vloeit vermoedelijk uit het Fonds voor regionale ontwikkeling komt.
Over wat voor projecten hebben we het hier en om wat voor bedrijven en instellingen?
Regionale ontwikkeling
Dertien bedrijven uit Amersfoort wisten financiering uit het enorme Europese fonds voor regionale ontwikkeling aan te boren. Vaak ging het om grote ‘onderzoek en ontwikkelings’-projecten, waar meerdere partners bij betrokken waren. De thema’s waarbinnen de projecten varieerden van ‘koolstofarme economie’ tot ‘concurrentievermogen van het midden- en kleinbedrijf’, van ‘milieubescherming en efficient gebruik van hulpbronnen’ tot ‘efficiënt openbaar bestuur’.
Het grootste project (met in totaal 4,3 miljoen subsidie) waar een Amersfoorts bedrijf bij betrokken was, was een multinationaal project, gecoördineerd door het staalbedrijf Arcelormittal Belgium, maar uitgevoerd door bedrijven in België, Engeland (toen nog lid van de EU), Frankrijk en ook een onderzoeksinstituut uit Amersfoort: het ‘Institute for Sustainable Process Technology’ in het oude gymnasium aan de Groen van Prinstererlaan. Doel van het project was een bijdrage leveren aan het reduceren van de emissies van broeikasgassen in de staalsector met 30 %.
De kleinste subsidie (nog geen 40.000 euro) was voor het project ‘The Energy Wall’, een samenwerkingsverband van vijf bedrijven in o.a. Schiedam, Veldhoven, Roosendaal en ook het Amersfoortse prefab-bouwbedrijf Spijkerman Bouwsystemen, gevestigd op het bedrijventerrein Calveen. Het project richtte zich op het opwekken van energie via zonnepanelen in geluidswallen, een onderwerp dat nog steeds actueel is.
De EU levert in dergelijke projecten een bijdrage aan het oplossen van problemen van de toekomst; dat is natuurlijk het hoofddoel van de subsidie. Maar een belangrijk neveneffect is ook het incorporeren van Amersfoortse high-tech of toeleveringsbedrijven in nationale en internationale netwerken.
Geld voor de oudere werknemer
Naast het Fonds voor regionale ontwikkeling beschikt de Europese Unie over een tweede belangrijk financieel instrument: het Europees Sociaal Fonds (ESF), in de woorden van de EU ‘het belangrijkste instrument om te investeren in mensen’. Hierbij moet men denken aan onderwerpen als armoedebestrijding, werkgelegenheidsprojecten en om- en bijscholing.
De resultaten liegen er niet om; volgens de EU vonden dankzij de subsdies tussen 2014 en 2022 7,2 miljoen mensen een baan, 10,3 miljoen mensen haalden een diploma of certificaat en nog eens 3 miljoen mensen namen deel aan een cursus. Enorme bedragen, waarbij de Amersfoortse projecten niet meer dan een druppel in de oceaan waren.
In Amersfoort was een van de speerpunten van het Sociaal Fonds het thema ‘oudere werknemers’. Liefst 48 projecten (47 bij bedrijven en instellingen, 1 bij de gemeente) sloten bij dit onderwerp aan. Het ging vooral om cursusachtige activiteiten, bedoeld om oudere werknemers gemotiveerd te houden en/of bij te scholen. Het seminarie deed met succes een beroep op dit thema. Zo ook bouwbedrijf Van Bekkum op het bedrijventerrein De Wieken:
“Met het ESF programma willen wij het lerend vermogen van onze organisatie nog verder verbeteren. Door handvaten te geven voor het gezamenlijk oplossen van knelpunten in werkorganisatie, werkmethoden en samenwerking in relatie tot de klantvraag en organisatiedoelstellingen helpen wij onze werknemers toekomstbestendig te zijn en continuïteit te genereren voor zich zelf en voor de innovatieve klantgerichte en duurzame organisatie bouwbedrijf van bekkum”.
Wie het kleine niet eert...
De verstrekte subsidies waren kleine bedragen. De projectbegrotingen bedroegen nooit meer dan 25.000 euro en de Europese subsidie (altijd 50% van de begroting) kwam dus uit op hoogstens 12.500 euro per project. Alle Amersfoortse projecten samen (met uitzondering van gemeente Amersfoort) telden op tot ruim 480.000 euro subsidie.
Het betrof dus allemaal kleine projecten, meestal met een looptijd van een jaar. Sommige bedrijven vroegen en kregen een vervolgsubsidie, maar hun aantal was beperkt. Het ging om precies acht bedrijven, en wel de ‘s-Heeren Loo Zorggroep, Amer Houttechniek, Bouwbedrijf Van Bekkum, ConoScenza BV (een ICT-bedrijf), CQ Procesmanagement, Gabriel Financiële Bescherming, Het Longfonds en Het Seminarie. Deze opsomming geeft een indruk van de brede variatie aan ontvangers van de ESF-subsidie: van productiebedrijven tot dienstverleners in allerlei sectoren, van de zorg tot bedrijfsadvisering.
Amersfoort let op de kleintjes
Ten slotte doet ook de gemeente Amersfoort regelmatig met succes een beroep op het Europees Sociaal Fonds, in totaal tien maal in de periode 2014-2022. Bijna 4,5 miljoen euro werd daarbij binnengeharkt; geen ‘klein geld’ zoals de hierbovengenoemde projectjes.
De twee grootste projecten waren achtereenvolgens voor “de hulp aan statushouders, werkloos werkzoekenden, mensen met een arbeidsbelemmering en jongeren in de begeleiding op de weg naar de arbeidsmarkt, of een opleiding” (1,3 miljoen euro) en voor “de begeleiding van mensen uit de bijstand naar duurzame arbeidsinpassing” (1,0 miljoen euro). Daarnaast werd er vijf maal geld gevraagd en gekregen voor stagebegeleiding in het voortgezet speciaal onderwijs en in het projectonderwijs.
Ongetwijfeld zijn deze bedragen meer dan welkom, maar echt zoden aan de dijk zetten zij niet. Als je weet dat in de begroting voor 2024 gemeente Amersfoort 195 miljoen reserveert voor zorg en 105 miljoen voor werk en inkomen, dan is de 4,5 miljoen ESF-geld in acht jaar tijd een druppel op een gloeiende plaat.
De bescheiden overheid
Overigens stelt de gemeente Amersfoort zich wel zeer bescheiden op in vergelijking met andere gemeentebesturen van grote steden in Nederland. Van de 31 grootste steden in Nederland kwam Amersfoort pas op plaats 25, gemeten naar het bedrag aan binnengehaalde Europese subsidies door gemeentebesturen. Amersfoort wist per inwoner een bedrag van liefst 28 euro (dus 3,5 euro per jaar) in Brussel en Straatsburg los te peuteren. Vergelijk dat eens met Leeuwarden (347 euro per inwoner), Venlo (197 euro) of Arnhem (183 euro) (zie onderstaande grafiek). Leeuwarden was in die periode Europese Culturele Hoofdstad en daarmee is hun forse bijdrage verklaarbaar, maar Venlo (geboortestad van Euroscepticus G. Wilders) en Arnhem wisten duidelijk beter de weg in Europa te vinden dan Amersfoort.
Of moeten we onze stad juist prijzen omdat het zich niet te buiten gaat aan ‘graaien in de Europese geldpotten’? Wellicht is het zelfs een signaal voor onze sterke lokale economie, waardoor sociale problemen minder geld vragen.
