CDA straks kind van de rekening?
Nu er zekerheid is over het referendum, is er tijd om te speculeren over de (politieke) gevolgen. Gaan kiezers stemmen volgens de bestaande politieke voorkeuren of wordt hiervan afgeweken? Dat de collegepartijen electorale risico’s nemen lijkt duidelijk, maar het is vooral het CDA (als een van de coalitiepartijen die de parkeervisie steunen) dat de meeste risico’s neemt terwijl het niet eens hun wethouder is die met het parkeerplan gekomen is.
Volgens de berichtgeving in het AD zijn vooral in Amersfoort Noord de meeste handtekeningen opgehaald om een referendum te houden. Hoewel niet duidelijk is of de handtekeningen van burgers woonachtig in Amersfoort Noord afkomstig zijn (alleen een analyse van de gemeente Amersfoort zou deze vraag kunnen beantwoorden) is het wel de meest voor de hand liggende conclusie. Uitgaande van deze conclusie heb ik een analyse gemaakt van het stemgedrag in Amersfoort Noord op basis van de laatste gemeenteraadsverkiezingen in 2022.
Tot Amersfoort Noord reken ik de volgende wijken: Hoogland, Kattenbroek, Nieuwland, Valleipoort, Vathorst (incl. Hooglanderveen), en Zielhorst. Als de stemresultaten voor deze wijken worden opgeteld levert dit het volgende overzicht.
In het stadsdeel Amersfoort Noord is het CDA dan de grootste partij met 15% van alle stemmen. Dit is 3% (procentpunten) meer dan voor de volledige gemeente. Het CDA is daarmee dus oververtegenwoordigd in dit stadsdeel. Dit komt vooral door de wijken Vathorst en Hoogland waar het CDA veel aanhang heeft. Op de tweede plaats komt coalitiegenoot D66 met 14%. Deze partij is in Amersfoort Noord iets ondervertegenwoordigd (afwijking -1%). De VVD is als derde de eerste oppositiepartij met 13% van de stemmen. Hekkensluiter is DENK. Deze partij behaalt slechts 1% van de stemmen en scoort daarmee onder haar gemeentelijk resultaat (-2%).
Is het CDA ruim oververtegenwoordigd in Amersfoort Noord, voor GroenLinks geldt het omgekeerde. Deze partij is juist ondervertegenwoordigd (-3%).
Maar er is nog een andere manier om het electorale belang van Amersfoort Noord te onderstrepen, namelijk door te kijken naar het aandeel Amersfoort Noord stemmers ten opzichte van het totaal aantal stemmers op een partij.
Bij het CDA is 58% van alle stemmen afkomstig uit Amersfoort Noord; dus ongeveer 6 van de 10 stemmen. Voor de VVD is dit ruim 1 op de 2 stemmen. Voor DENK is het belang van Amersfoort Noord veel minder groot. 1 op de 5 stemmen is hieruit afkomstig.
De oproep tot een referendum moet gezien worden als een belangrijk tegensignaal van de burgers over het te voeren beleid. Er is nogal wat energie voor nodig, zeker in een stad die geen traditie heeft in het inzetten van een referendum. De vraag is nu: komen de handtekeningen van oppositiestemmers of kent deze groep van handtekeningzetters een bredere politieke achterban?
Mijn indruk is dat er sprake is van een politiek brede achterban van burgers die ontevreden zijn met het voorgestelde parkeerbeleid. Dit kan gevolgen hebben voor het stemgedrag op korte (Tweede Kamer) en langere termijn (gemeenteraadsverkiezingen 2026). Wat de relatie tussen het referendum en de Tweede Kamerverkiezingen is, blijft vooralsnog onduidelijk. Signalen zijn er wel dat burgers twijfelen.
Vooral het CDA is een partij die veel (electoraal) belang heeft bij een goede verstandhouding met de kiezers in Amersfoort Noord. Binnen de partij zal ongetwijfeld gesproken zijn over de te volgen koers in dit dossier. Volgen we voluit de koers van de D66-wethouder, of willen we toch iets binnenhalen voor onze eigen stemmers die geen last hebben van een parkeerdruk? Voeg dit samen met het toch al niet florissante beeld van een landelijk CDA, en de komende verkiezingen op 22 november 2023 en het referendum lijken voor het CDA cruciaal te worden.