1 reactie

Bedreigt hittestress en extreme regenval de woningbouwplannen van de gemeente Amersfoort

door Stan Iking
18 mei 2023om 17:26u

Bedreigt hittestress en extreme regenval de woningbouwplannen van de gemeente Amersfoort?

 In een interview met Nieuwsplein33 zegt wethouder Bijholt :”Ik zit hier ook voor volgende generaties”. Een terechte opmerking; regeren is immers vooruitzien. Dit werd nog eens duidelijk in de discussie tussen wethouder van Lammeren en de commissie Bedrijvigheid over een ‘Richting voor Omgevingsprogramma Groen-Blauw 2040’. In twee van de discussiepunten (in raadsjargon: peilpunten) worden forse claims op de openbare ruimte gelegd als het om m2 gaat. De vraag is natuurlijk hoe realistisch en logisch dit is. 

 Rapport verstening openbare ruimte 

De wethouder maakt gebruik van de informatie uit het Rapport Stad van Steen ? van Natuur&Milieu uit februari 2022. Daarin worden een aantal argumenten voor het belang van groen in de stad genoemd. Denk bijvoorbeeld aan het klimaatadaptief maken van buurten en wijken: het voorbereiden van de stad op komende klimaatveranderingen. Maar ook aan het voorkomen van hittestress en extreme regenval. Weersomstandigheden die -naar verwachting – alleen nog maar vaker zullen voorkomen. Meer groen maakt de kans op grote temperatuurstijgingen en de kans op overstromingen kleiner. Maar meer groen heeft ook een positief effect op de mentale en fysieke gesteldheid van de inwoners. In de Nota Ruimte (Ministerie VROM 2004) is een ondergrens genoemd voor het minimale oppervlak groen per woning: 75 vierkante meter binnen de directe woonomgeving. Daarnaast is voor een betere verbinding met het buitengebied en een toename van biodiversiteit, klimaatadaptatie en sociale en fysieke gezondheid nog 500 m2 regionaal groen per woning nodig. 

 Situatie gemeente Amersfoort 

In het genoemde rapport zijn de buurten van de 23 grootste gemeenten van Nederland onderzocht (G32). Alleen de buurten met meer dan 500 inwoners tellen mee. Amersfoort staat op de 10e plaats van meest versteende gemeenten. Van de 72 buurten die binnen Amersfoort meedoen in dit onderzoek zijn er 40 (56%) met minder dan 75m2 per woning, en hebben 7 buurten geen aaneengesloten groen. 

groenkaart Amersfoort.png

 Deze kaart uit de klimaateffectatlas geeft duidelijk weer waar de groene en minder groene buurten van Amersfoort zich bevinden. Het zijn vooral de buurten in Amersfoort-Zuid en het buitengebied van Amersfoort -West die het groengehalte van Amersfoort als stad een beetje opkrikken. De meer binnenstedelijke buurten, vooral in het centrum en omgeving moeten het met veel minder groen doen. Voor de bestaande buurten zal vooral gekeken moeten worden naar het herinrichten van de openbare ruimte om te voldoen aan de richtlijn van 75m2. Dit is ook een van de argumenten van wethouder Bijholt met betrekking tot de parkeerplaatsen. Parkeerplaatsen moeten omgebouwd worden tot groene ruimte. Maar hoe zit het dan met de nieuwbouwprojecten? 

 Hoefkwartier en Langs Eem en Spoor 

Heeft de gemeente bij bestaande buurten te maken met het verleden, bij nieuwbouwprojecten kan zij meer invloed uitoefenen op het eindresultaat. Maar doet zij dit ook? Als gekeken wordt naar de nieuwbouw in het Hoefkwartier en Langs Eem en Spoor (LEeS) dan levert dit de volgende gewenste berekeningen op. 

Hoef LEes 2.png

 Voor het Hoefkwartier staan uiteindelijk 4.000 woningen gepland. Voor het merendeel in bestaande gebouwen. Op basis van het noodzakelijke groen uit de Nota Ruimte (75m2 in de directe omgeving van de woning) betekent dit 30 hectare groen. Uitgaande van een gemiddeld KNVB voetbalveld is dit een ruimte van bijna 43 voetbalvelden groot, oftewel 59% van de beschikbare ruimte. (CBS buurt monitor 2022) Volgens de data van de klimaateffectatlas 2022 beschikt Hoefkwartier nu over 21% groen. Voor de nieuwbouw Langs Eem en Spoor heb ik de buurten Wagenwerkplaats, Spoorwegemplacement, Eemplein-Nieuwe Stad, en Kop van Isselt bij elkaar geteld. In dit geval moet 45% van de beschikbare ruimte groen zijn/worden. Helaas heeft de Klimaateffectatlas alleen cijfers over Eemplein-Nieuwe stad (4% groen) en Kop van Isselt (1% groen). Naast woningbouw zal er dus ook heel veel groen aangeplant moeten worden. Vermoedelijk zal het getal van 75m2 voor appartementen wel bijgesteld worden, het lijkt mij niet logisch dat voor een appartement van 50m2, 75m2 groen moeten worden gereserveerd. Maar een nuancering van 75m2 heb ik nog nergens kunnen vinden. Wat opvalt is dat in alle kaderstellende notities voor deze nieuwbouwprojecten de eis van 75m2 nergens genoemd wordt. Meestal wordt volstaan met wat algemene termen over de aanwezigheid van groen in het bouwproject. 

 Groen of grijs? 

Uit bovenstaande berekening blijkt dat een norm van 75m2 groen per woning bijna alle inbreidingsprojecten onmogelijk maakt. Sommige raadsleden maakten tijdens de eerste discussie hierover al een voorbehoud. Het CDA was het meest uitgesproken. Bij Peilpunt 4: Stedelijke ontwikkeling mag geen extra hitte-stress of (grond)wateroverlast veroorzaken in de bestaande stad, antwoordt Mevr. Noortman dat dit niet ten koste mag gaan van woningbouw. Legt de wethouder van de Partij voor de Dieren hiermee een bom onder het bouwbeleid van de gemeente? De soep zal wel niet zo heet gegeten worden. Ook als de raad deze norm overneemt in een groen-blauw visie is het maar de vraag of er naar gehandeld wordt. Inmiddels krijgt de raad toch een bedenkelijke reputatie als het gaat om het volgen van de eigen normen met betrekking tot de hoogbouw. Onder druk van meer woningen lijkt alles vloeibaar te worden en gelden bestaande normen niet meer. Dat zoiets de terugkeer van vertrouwen in de politiek bij de burger niet bevorderd, wordt op de koop toegenomen. Binnen de politieke partijen staan de neuzen ook nog niet dezelfde kant op. (Buitengewoon) raadsleden van bijvoorbeeld GroenLinks en Partij voor de Dieren zijn grote voorstander van de 75m2 en willen zelfs eigenaren van privéterreinen daartoe verplichten , terwijl andere raadsleden in hun partij juist grote voorstander zijn van woningbouwprojecten ten koste van alles. 

 Nog meer kapers 

 Maar groen en parkeerplaatsen zijn niet de enige zaken die beslag leggen op de openbare ruimte. In de afgelopen periode hebben er in de raad al een aantal de revue gepasseerd. Allereerst vraagt elke uitbreiding van woningen ook om uitbreiding van voorzieningen. Denk daarbij niet alleen aan wegen, maar ook aan scholen, winkels, gezondheidscentra, sport etc. Daarnaast werd in een bijeenkomst van 11 april jl. van de Commissie Omgeving duidelijk dat de netcongestie ook een claim legt, namelijk er zullen meer grotere en kleinere netstations gebouwd moeten worden om te zorgen dat bedrijven, winkels en instellingen nog stroom krijgen. Een week later vroeg wethouder Stegeman van Economie om vooral ook rekening te houden met ruimte voor bedrijven in Amersfoort. Maar ook deelmobiliteit vraagt extra openbare ruimte om op verschillende plekken in de stad alle deelscooters en -fietsen enigszins ordentelijk te kunnen stallen. 

wethouders OR.png

 In de vorige raadsperiode vroegen (bijna) alle raadsleden bij een bespreking over het project Langs Eem en Spoor naar de samenhang der dingen. Een aantal van deze raadsleden is nu wethouder, dus je zou mogen verwachten dat er nu ook een samenhang tussen al deze claims op de openbare ruimte wordt aangebracht. Maar of dit gebeurt is nog maar de vraag. 

 De Toekomststoel 

De keuzes die door de raad gemaakt moeten worden zijn lastig. Enerzijds is er het tekort aan beschikbare woningen voor de burgers van de stad (hoewel dit voor koopwoningen nog maar de vraag is) en anderzijds de leefbaarheid op langere termijn. De fenomenen hittestress en extreme regenval zijn nog geen standaard onderdeel in het afwegingskader voor nieuwbouwprojecten. Toch zijn ze belangrijk. Woningbouw gaat lang mee, de vooroorlogse wijken zijn nu minimaal 90 jaar oud. Alleen in de jarenzestig wijk Liendert zijn flatgebouwen gesloopt om plaats te maken voor meer duurzame gebouwen. De raadsleden moeten dus een beluit nemen wat minimaal betrekking heeft op een halve eeuw. Duurzaamheid wordt al meegewogen, maar het klimaatadaptief zijn lijkt toch nog een ondergeschoven kindje te zijn. Tijd om motie 2023-020M nu al uit te voeren, namelijk ‘De Toekomststoel’ en deze prominent in beeld te brengen tijdens de beraadslagingen over de toekomstige woningbouwprojecten.

bijsluiter

Stan Iking is socioloog en jarenlang werkzaam geweest als onderzoeker/ beleidsadviseur. Sinds zijn pensionering volgt hij actief de Amersfoortse politiek. Hij neemt als burgerjournalist deel aan het project Tandenerin van de Stadsbron.

bronnen

Noten Notulen Commissie Bedrijvigheid 28 april 2023 https://amersfoort.notubiz.nl/document/12670534/1 Rapport Stad van steen? https://natuurenmilieu.nl/app/uploads/Rapport-Verstening-Openbare-Ruimte.pdf Nota Ruimte https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-29435-2.Html Klimaateffectatlas https://www.klimaateffectatlas.nl/nl/basiskaart-natuurlijk-systeem-nederland Motie 2023-020M https://amersfoort.notubiz.nl/document/12611538/1/AANGENOMEN+2023-020M+Beter+Amersfoort%2C+D66%2C+GroenLinks%2C+PvdA%2C+Amersfoort2014+en+Partij+voor+de+Dieren+De+toekomststoel

(maak u bekend met uw volledige naam)

opmerkingen

Steun de Stadsbron!

U steunt ons met een gift via IDeal al met een bedrag vanaf 2 euro per artikel.

Draag bij!