De gemeente staat aan de vooravond van een ingrijpende beslissing over woningbouw: de bouw van huizen Langs Eem en Spoor. Het gebruik van auto’s wordt daar zoveel mogelijk uitgebannen. Maar de auto wint het nog altijd van het OV, blijkt uit een analyse van de Stadsbron. Vooral voor wie verder van de binnenstad woont.
Eind oktober publiceerde het Planbureau voor de leefomgeving een nieuwsbrief met de pakkende kop “Zonder auto zijn werk en voorzieningen vaak lastig te bereiken“. Het Planbureau heeft op basis van nieuwe bereikbaarheidsindicatoren berekend hoeveel tijd burgers nodig hebben om werk en voorzieningen te bereiken, en constateert dat bewoners in de randen van steden, in dorpen en in een landelijke omgeving vooral aangewezen zijn op de auto om tijdig bij werk en voorzieningen te komen.
Hoe is dit binnen de gemeente Amersfoort? Is de bereikbaarheid voor alle burgers toereikend of zijn zij ook aangewezen op noodzakelijk autogebruik? Belangrijk, omdat de gemeente Amersfoort aan de vooravond staat van misschien wel de meest ingrijpende beslissingen op woningbouwgebied van deze eeuw, namelijk de inbreiding van woningen in bestaande gebieden van de Wagenwerkplaats, Nieuwe Stad en Kop van Isselt. De plannen worden samengevat met de naam ‘Langs Eem en Spoor’(LES).
Hier wordt gebruik gemaakt van een nieuw theoretisch mobiliteitsconcept (MaaS) waarbij het bezit van auto’s zoveel mogelijk wordt uitgebannen. Maar wat betekent dit voor de bereikbaarheid?
In 38 minuten bij de Flint
Allereerst zijn een aantal bovenwijkse voorzieningen bepaald op het gebied van bestuur, gezondheid, cultuur, sport, en recreatie. In de inclusieve stad die Amersfoort wil zijn (Coalitieakkoord 2022-2026) moeten deze voorzieningen voor iedereen bereikbaar zijn. Op basis van openbare bronnen (Google Maps en 9292.nl) heeft de Stadsbron eigen onderzoek gedaan naar de verschillen in bereikbaarheid binnen de gemeente Amersfoort.
In de bovenstaande tabel is gekeken naar de bereikbaarheid vanuit een specifieke buurt/straat en het cultureel centrum Flint. Een inwoner van Hooglanderveen doet er 41 minuten over om vanuit de straat Groot Houtveen naar de bushalte Flint te komen, en kent daarmee de langste reistijd. Van deze 41 minuten bestaat 17 minuten uit lopen en wachten. Met de auto is de reistijd 14 minuten; met OV is de reistijd 193% langer.
Het verschil tussen de auto en OV is voor de bestaande wijken bij het Soesterkwartier het grootst, namelijk 217%. Met de auto ben je in 12 minuten bij Flint, maar met OV duurt dit 38 minuten en moet je ook nog een keer overstappen.
De provincie bepaalt
De laatste 6 adressen betreffen toekomstige locaties voor LES, ook hier zijn de verschillen tussen OV en auto groot. Natuurlijk is het OV voor deze locaties nog niet optimaal geregeld, maar het is de vraag in hoeverre dit gaat lukken omdat de gemeente niet gaat over het OV. Dit valt onder de verantwoordelijkheid van de provincie, en zeker niet alle wensen van de gemeente Amersfoort worden door de Provincie Utrecht ingewilligd, weten de bewoners van het Soesterkwartier maar al te goed.
Op dezelfde manier zijn de verschillen tussen OV en auto berekend voor de locaties nieuwe Huis van de Stad (halte Eemplein), Meander Ziekenhuis, Amerena, Altis/MIA, Bosbad/Dierentuin.
Het overzicht maakt een aantal zaken duidelijk:
• In de meeste gevallen is het OV niet concurrerend met de auto;
• Naarmate inwoners meer in de randen van de stad wonen wordt het gebruik van de auto aantrekkelijker;
• Hoe verder buiten het centrum de voorziening is, hoe slechter het bereik per OV
• Ook Langs Eem en Spoor heeft hier last van.
Om het OV concurrerender te maken met de auto zal er dus nog veel moeten gebeuren. Pas als er een veel fijnmaziger spreiding van OV over de gemeente is en het OV vaker rijdt, wordt het een concurrent van de auto. Echter, in de laatste tijd is de kwetsbaarheid van het OV steeds meer gebleken. De schaarste aan personeel gaat ook aan de OV-sector niet voorbij. Het gebrek aan chauffeurs en machinisten neemt alleen maar toe, mede omdat de OV-sector (zoals zoveel subsidie-afhankelijke sectoren) minder marktconforme arbeidsvoorwaarden kent.
Op pad met de deelauto.
Deelauto duurder
In het nieuwe mobiliteitsconcept wordt naast het OV ook gewerkt met andere vervoersmiddelen, zoals deelauto’s. Hier doemt een ander probleem op, namelijk de kosten.
Inwoners uit Hooglanderveen zijn het duurste uit om met het OV naar alle voorzieningen te gaan. Ga je naar alle plekken in de tabel, dan ben je ruim 37 euro kwijt. De inwoners van de (toekomstige) Nieuwe Stad zijn ruim 13 euro kwijt. Dit komt door de centrale ligging ten opzichte van Flint en Huis van de Stad, waardoor er soms geen OV kosten zijn. Maar deze OV-kosten zijn nog altijd lager dan de kosten van een deelauto.
De deelauto maakt de reis niet goedkoper. Rondgang over het internet geeft een minimale dagprijs van 25 euro per deelauto. De uurprijs is tussen 3 en 4 euro (afhankelijk van het aantal gereden kilometers). In veel gevallen is dit al hoger dan de prijs met OV. En zeker bij een langdurig bezoek wordt het verschil alleen maar groter. De prijs van een deelauto in het Hoogkwartier bedraagt 4,99 per uur plus 0,25 euro per kilometer. Dan zijn de noodzakelijke parkeerkosten nog niet meegerekend. Voor je het weet heb je naast de energiearmoede en menstruatiearmoede ook de mobiliteitsarmoede!
Zijn (deel)fietsen dan een oplossing? Naast het feit dat het klimaat niet altijd fietsvriendelijk is, en een vergrijzende bevolking het risico op fietsongelukken vergroot, is er de politieke discussie om te bepalen hoeveel fietstijd nog als passend beschouwd kan worden.
Wil de politiek een inclusieve stad waarin iedereen volwaardig gebruik kan maken van alle voorzieningen, dan moet deze vraag eerst beantwoord worden en resulteren in een aantal bereiksindicatoren. Op zijn minst moeten deze indicatoren dan meegenomen worden in de discussie over de inbreidingsprojecten van Langs Eem en Spoor.