Wat ooit een schoolplein was bij de Bilalschool aan de Leusderweg veranderde eerder dit jaar in een archeologisch opgravingsterrein. Leuk detail: daarbij mochten voor het eerst ook ‘gewone’ Amersfoorters helpen. “Een groot succes”, zegt Maarten van Dijk, van Archeologisch Centrum Amersfoort. De opgravingen zijn inmiddels afgerond.
Toen de school platgegooid werd kregen de archeologen de kans om de grond te onderzoeken. Bij een
opgraving in 2000 werd in Nimmerdor een Middeleeuwse nederzetting ontdekt. De kans was groot
dat er onder de oude school ook wat moois verborgen
lag. Door middel van proefsleuven kwamen de eerste
tekenen van een urnenveld uit een grafheuvel
tevoorschijn. Amersfoort is gebouwd op licht zand.
Elke donkere verkleuring geeft aan dat er iets heeft
gestaan. Zelfs boomwortels kunnen op die manier
hun afdruk achterlaten.
Grafheuvel
De donkere ronde lijnen, die zichtbaar zijn op het
urnenveld, worden greppels genoemd. Zij geven de
grootte van een grafheuvel weer. Na de crematie
groef men namelijk de grond rondom uit en bedekte
daar de resten mee. Hierdoor ontstond een grafheuvel. Deze heuvels werden vermoedelijk voor
verschillende overledenen gebruikt omdat er resten
van meerdere potten gevonden zijn. In totaal zijn
overblijfselen van vier grafheuvels en acht greppels
gevonden. Het vermoeden bestaat dat het urnenveld
nog veel groter is en dat het doorloopt tot aan de
Doornseweg. Maarten schuift een klein plastic bakje
naar mij toe met daarin kleine scherven. “Deze zijn
uit de greppels gezeefd door vrijwilligers. Het zijn
scherven van potten of urnen die in de grafheuvels
zaten. Ze dateren uit de late bronstijd tot de vroegere
ijzertijd, dus ze zijn zo’n 3.000 jaar oud.” Op de
vraag hoe hij in een oogopslag kan zien uit welke
tijd de scherven komen pakt hij een klein stukje op en wijst naar de krassen aan de buitenkant. “Deze
krassen zijn kenmerkend voor die tijd. Dit werd
namelijk met een nagel gedaan. Op die manier
versierden ze hun potten. Ze hadden nog geen
draaischijf, dus aan de binnenkant zitten geen fijne
lijntjes en is het aardewerk vlak.”
Botten
Een tweede bakje is tot de rand gevuld met wat op
het eerste oog kleine stokjes lijken. “Menselijke
overblijfselen”, licht Maarten toe. Omdat de lichamen
gecremeerd werden, zijn sommige botten bewaard
gebleven die leveren ons nu heel veel informatie op.
Zo kunnen we misschien achterhalen of een grafheuvel door één familie gebruikt werd.” De resten
zijn vooral naast de scherven gevonden, wat erop
kan duiden dat het geen urnen waren, maar potten.
Het is goed mogelijk dat deze in de grafheuvel
werden geplaatst omdat men geloofde dat ze een
functie hadden in het hiernamaals.
Hoe nu verder?
Inmiddels zijn de resten bijna allemaal gezeefd en
begint het gedetailleerde onderzoek. De scherven
blijven in Amersfoort, maar de botten worden
opgestuurd naar Amsterdam waar een expert ze
beter kan bekijken. De laatste jaren is de aandacht
voor grafheuvels in heel Europa gegroeid. Een van de
redenen is de inzet van nieuwe technieken op het
gebied van DNA- en isotopenonderzoek. Hiermee kan
onder andere worden achterhaald waar mensen vandaan
kwamen. Zo is bekend dat veel Oost-Europeanen
op een bepaald moment naar West-Europa zijn
vertrokken. Wellicht hebben zij de traditie van de
grafheuvels met zich meegenomen.
Rapport
Het Archeologisch Centrum verwacht binnen twee
jaar een rapport te presenteren over het urnenveld
aan de Leusderweg. Het idee is om daar te zijner
tijd een lezing over te organiseren, zodat belangstellenden meer te weten komen over de historie
van hun wijk. Kan jij niet wachten tot het zover is?
Volg de blog van het Archeologisch Centrum Amersfoort of
kom een keer langs. Elke woensdag- en vrijdagmiddag is het centrum geopend van 14.00 tot 16.30 uur.
In de expositieruimte zijn vondsten uit Amersfoort
te bekijken en kan men ontdekken hoe rijk de
geschiedenis van de stad is. Vrijwilligers staan
klaar om er alles over te vertellen.
